همه‌ چیز راجع به حق ارتفاق به زبان ساده

آیا تا به حال درباره ی حق ارتفاق و انواع آن چیزی شنیده اید؟ این موضوع از موارد مهمی است که در قوانین مربوط به ملک و املاک با آن مواجه خواهید شد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. زیرا ما در این مطلب از سایت وکیل اصفهان قصد داریم همه چیز راجع به حق ارتفاق را به زبان ساده برای شما بازگو کنیم.

حق ارتفاق چیست؟

حقوق ارتفاق به سه نوع قراردادی قانونی، بدون قرارداد و حکم قانون تقسیم می شود. به زبان ساده و قابل فهم می‌توان گفت که این حقوق راجع به سهم یک شخص است که در ملک شخص دیگری وجود دارد. به عبارت دقیق ‌تر می توان گفت سهم ارتفاق حقی می ‌باشد که به موجب آن صاحب یک ملک می ‌تواند به خاطر مالکیت داشتن، از ملک دیگری نیز بهره ببرد. این اصل می‌تواند در زمینه های مختلفی جریان داشته باشد. مثلا حقوق ناودان، عبور و امثال این ها شامل این موارد می‌باشد. معمولا این روند در راستای دو ملکی به وجود می آید که بهم نزدیک باشند.

از طرف دیگر می‌توان گفت که این امر فقط مختص به زمین است. پس هر کسی که زمینی را بخرد و مالک آن زمین شود، می‌تواند از حق ‌ارتفاق استفاده کند. این امر فاقد مدت زمان مشخص می‌باشد. این سهم، در بعضی از موارد توان آن را دارد که به صورت محدود برای دیگران حقوق مالکیت را ایجاد کند. از سمت دیگر در صورت مشاع بودن ملکی، ذکر کردن این نکته الزامی می‌باشد. این امور، قابل تقسیم نیست و هر مالک به صورت جداگانه اجازه استفاده از این قانون را دارد.

---

مشاوره رایگان با وکیل اصفهان

---

موارد قانون مدنی

ماده ۱۳۴ قانون مدنی نیز به این موضوع دلالت دارد که هیچ‌ شخصی از شرکا توان این را ندارد که مانع استفاده دیگری از سهم خود شود. این اصل از گذشته تا به امروز همواره مورد بحث و جدل های زیادی قرار گرفته است. در قانون اساسی ما نیز موارد مختلفی وجود دارد که به این موضوع اختصاص داده می‌شود. با تمام این توضیحات و تفاسیر هنوز هم موارد بسیاری از اختلاف در این امر در دادگاه ها مشاهده می شود.

حق ارتفاق در قانون مدنی

قانون مدنی تقریبا توانسته است برخی از احکام حاکم بر این جریان را به زبان ساده بیان کند. مثلا در ماده ۹۴ قانون مدنی گفته شده که صاحبان ملک این اختیار را دارند که برای شخصی دیگر در ملک خود سهامی را ایجاد کنند. همچنین کمیت و کیفیت آن نیز بسته به قراردادی است که بین طرفین منعقد می‌شود. در جایی دیگر نیز به این مسئله اشاره شده است که اگر منزل یا ملک یک شخص، محل جاری شدن آب برای شخص دیگری باشد،‌ طرف مقابل نمی‌تواند مانع آن شود‌. این امر در صورتی امکان دارد که توسط دادگاه عدم استحقاق شخص مقابل، مورد تایید قرار گیرد. در این صورت این اصل از بین می رود. باید توجه کرد که در این موارد نظر دادگاه و تشخیص آن بسیار مهم است.

حق ناودان و همسایه

در راستای سهام ناودان به این موضوع اشاره شده که هیچ شخصی، اجازه این را نخواهد داشت که ناودان خود را به شکلی قرار دهد که باعث ریزش برف و باران به املاک فرد دیگری شود. مگر در صورتی که طرف مقابل اجازه این کار را به او داده باشد. در این صورت مانعی برای این امر وجود نخواهد داشت‌. در موردی از مواد قانونی به این امر نیز اشاره شده است که هیچ فردی نمی تواند در ملک شخصی خود، امکان تصرفی را ایجاد کند که موجب ضرر به همسایه شود. این امر در صورتی امکان دارد که این تصرف به قدری باشد که از دید عرفیات متعارف باشد و صرفا برای رفع نیازی ضروری انجام شود.

با توجه به این موضوع می‌توان گفت که وجود رضایت از سمت طرف مقابل و اجازه او امری غیر قابل انکار می باشد. به طوری که حتی برای رفع ضرر هم نمی‌توان اقدام به ایجاد هر حقی کرد که اجازه برای آن وجود نداشته است.

حق ارتفاق یا انتفاع

در بحث های حقوقی این دو یعنی حق ارتفاق و انتفاع معمولا در کنار یک دیگر مورد استفاده قرار می ‌گیرند. اما این به آن معنا نخواهد بود که هر دو مفهومی یکسان دارند. اما مفهوم حق انتفاع چیست؟ این قانون به معنای حقوقی خود شامل نفع بردن از منفعت های یک مال خواهد بود. در این امر به شکل معمول، خود مالک مال شخص دیگری خواهد بود. از مهمترین تفاوت های این امر با امور دیگر، می توانیم به این موضوع اشاره کنیم که در آن فقط سهم منتفع شدن وجود خواهد داشت و منافع و مالکیت در اختیار دیگری می‌باشد.

از تفاوت های دیگر برای این دو امر، می‌توان گفت که حق ارتفاق فقط در مورد اموال غیر منقول مورد استفاده می باشد. به طوری که در مورد اموال منقول جای هیچ بحثی را باقی نمی گذارد. ولی حق ‌انتفاع قلمرو گسترده تری را در بر می گیرد. به طوری که می‌توان آن را برای تمامی اموال منقول و غیر منقول مورد استفاده قرار داد.

املاک در راستای این دو حق

از طرف دیگر لازم است بگوییم که حق‌ ارتفاق تنها برای ملکی کاربرد دارد که قائم به زمین است. اما زمانی که به اصل انتفاع نگاه می کنیم متوجه می شویم که این گونه نیست. یعنی قائم به افراد می‌باشد. درباره ی بازه و محدوده زمانی نیز می‌توان ذکر کرد که اصل ‌انتفاع به جز در مواردی محدود، به صورت موقتی خواهد بود. این در حالی است که حق ارتفاق به شکل معمول، دائمی می‌باشد.

چگونگی ایجاد حق ارتفاق

این اصل می‌تواند با ابزار ها و شیوه های متفاوتی ایجاد شود. هر یک از این روش ها، شرایط خاص خود را به دنبال دارد. یکی از این شرایط همان قراردادی است که بر طبق خواسته دو طرف، قابلیت انعقاد را خواهد داشت. به شکلی که تمام شرایط آن با موافقت طرفین مشخص خواهد داشت. مثلا هر یک از طرفین می‌تواند اجازه عبور را به دیگری به صورت دائمی واگذار کند. با این حال جز قرارداد بین طرفین، موارد دیگری نیز برای واگذاری این اجازه وجود خواهد داشت.

قانون ها نیز از شرایط استفاده ی این اصل به حساب می آیند. در صورتی که قانون این اجازه را برای شخصی در ملک دیگری ذکر کند، شخص مذکور مجاز می باشد که این سهم را سلب کند. سپس استفاده از آن برای دیگری بلامانع می باشد. از موارد دیگر که استفاده از این قانون را برای دیگری بدون مانع می کند، اذن است. اگر از مدت این اذن زمان زیادی گذشته باشد، به منظور رضایت خواهد بود. همین موضوع سبب می شود که این حق برای دیگری ثابت تلقی گردد. در مواردی دیگر نیز شاهد این قانون به طور طبیعی خواهیم بود. در این موارد وضع طبیعی که زمین ایجاد خواهد کرد سبب کسب اجازه برای حق ارتفاق می‌باشد.

جریانات مثبت و منفی حق ارتفاق

ذکر این نکته ضروری است که حق ارتفاق می‌تواند به صورت منفی یا مثبت اتفاق بیفتد. در ارتفاق مثبت صاحب ملک امکان استفاده از ملک را به دیگری خواهد داد. اما در مورد نوع منفی آن باید گفت که مالک از برخی تصرفاتی که پیش از این داشته است، ممنوع خواهد شد. سپس شخصی که حق را خواهد داشت، می تواند از آن تصرفات استفاده کند.

سخن پايانی

دانستیم که حق ارتفاقی موضوعی مدنی می‌باشد. این قانون مربوط به املاک و زمین های یک شخص خواهد بود. به طوری که در صورت توافق دو طرفه یا حکم دادگاه می‌توان امور ذکر شده را در ملک دیگری تصاحب کرد. در مواردی دیده شده است که این اصل در صورت حکم قانونی ایجاد می‌شود. یعنی به صورت حکمی که از سمت مراجع قانونی قابل اجرا است. پس از ابلاغ حکم به فرد مذکور، وی اجازه عدم اجرای دستور را نخواهد داشت. به طوری که در صورت عدم اجرا حکم جلب آن گرفته می‌شود‌. یکی از رایج‌ترین پرونده ها در این باره، مربوط به زمین کشاورزی می‌باشد. این امر معمولا در محاکم قانونی قابل پیگیری است.