
تعریف دیه
دیه مطابق ماده 17 قوانین مجازات اسلامی اعم از مقدر و غیر مقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می شود.
یا به بیان ساده دیه به طور کلی به معنی خسارتی میباشد. در قبال اعمال یا ایجاد ضرر و زیان چه به صورت عمد یا غیر عمد به بدن شخص باید به غیر پرداخت گردد.
قوانین مربوطه به دیه
برای دیه به طور کلی دو دسته قانون موجود میباشد. یک دسته بر گرفته از شرع (در کشورهای دارای حکومت اسلامی) و دسته دیگر بر گرفته از قوانین تصویب شده در مراکز قانون گذاری (قوه مقننه) هر کشور است.
مشاوره رایگان با وکیل اصفهان
قوانین دیه در اسلام
در اسلام در صورتی که شاکی (زیان دیده) از حق خود گذشت نکند. باید مشتکی عنه (وارد کننده زیان) دیه را مطابق نرخ تعیین شده پرداخت نماید. البته لازم به ذکر است که دیه در مواردی شامل پرداخت میگردد که اعمال زیان به عمد نبوده و به صورت ناخواسته یا سهوا صورت گرفته باشد.
مثلا اگر شخصی به دلایل سهوی باعث نابینا کردن شخصی گردد میتواند زیان وارده را با دیه جبران کند. در صورتی که همین عمل به صورت عمد انجام گردد شاکی می تواند طلب قصاص (نابینا کردن مشتکی عنه) را بنماید. در حالت عمد در صورت رضایت شاکی میتوان معادل دیه چشم را از مشتکی عنه دریافت نمود و از درخواست قصاص صرفنظر کرد.
قوانین مجازات اسلامی
چهار ماه به عنوان ماههای حرام تعریف شده اند که این چهار ماه به نامهای ذی القعده، ذیالحجه، محرم و رجب میباشد. در این چهار ماه نرخ دیه متفاوت است. ابتدا نرخ دیه ماههای حرام حدود دو برابر ماه های عادی بود. ولی با گذشت زمان این مقدار تغییر نمود. مثلا دیه یک فرد مسلمان مرد در ماه های عادی سال 1401 معادل 600 میلیون تومان و در ماههای حرام 800 میلیون تومان میباشد.
نکته حائز اهمیت این است که: طبق ماده 557 قانون مجازات اسلامی نرخ تغلیظ شده در ماه های حرام فقط شامل فوت شخص میباشد ولی برای اعضا انسان، برای تمام ماه ها یکسان است. در قوانین مجازات اسلامی دیه زن و مرد مسلمان و غیر مسلمان طبق ماده 549 تا 557 متفاوت است.
دیه در کشور ایران
در ایران در بعضی موارد که به صراحت در منابع اسلامی به آن اشاره نشده است قانون گذار وارد عمل شده و نسبت به تعیین خسارت اقدام میکند. در ادامه به چند نمونه از این موارد اشاره شده است. لازم به ذکر است برای سادگی مفهوم قوانین تغییراتی در متن مادهها ایجاد شده است.
ماده 554 قوانین مجازات اسلامی
مطابق این ماده، براساس نظر حکومتی مقام رهبری، دیه جنایت بر اقلیتهای دینی شناخته شده (ادیان مورد تایید کشور ایران). در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به اندازه دیه مسلمان تعیین میگردد.
ماده 156 قوانین مجازات اسلامی
مطابق این ماده، هرگاه فردی در مقام دفاع از خود، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز با رعایت مراحل دفاع که در زیر به وضوح توضیح داده شده است، مرتکب رفتاری شود. طبق قانون جرم محسوب می شود، درصورت وجود تمام شرایط زیر مجازات نمی شود:
الف ـ رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد.
ب ـ مستندات کافی برای اثبات دفع از خود وجود داشته باشد.
پ ـ خطر یا تجاوز ایجاد شده به موجب اقدامات خود شخص به هر دلیلی مثل همراهی یا تحریک یا مواردی که از قبل قابل تشخیص است که میتواند باعث ارتکاب جرم شود.
ت ـ توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود.
تبصره
مطابق تبصره 3 همین ماده، در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است. جز در مورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه که دیه از بیتالمال پرداخت می شود.
همانگونه که از مثال های بالا مشخص است موارد بسیاری وجود دارد که توسط قانون گذار به صورت مشروح و دقیق در قوانین مجازات اسلامی بیان گردیده است. با دقت در مثالهای فوق میتوان متوجه شد که امکان تشریح همه شرایط جاری شدن دیه در شرع در زمان ایجاد، وجود نداشته است.
قوانین دیه تصویب شده در قوه مقننه
در برخی از کشورها مثلا آمریکا نیز نرخ دیه برای زن و مرد متفاوت است. جالب این است که بدانید این موضوع به رنگ پوست زن بستگی دارد. نرخ برای افراد مانند قوانین مجازات اسلامی نمی باشد و تعیین مبلغ آن از شخص تا شخص متفاوت است. مثلا شخصی که توانایی بیشتری برای کسب درآمد داشته باشد از شخصی که از نظر اجتماعی جایگاه پایینتری دارد، دارای دیه بیشتری است. مبلغ دیه بر اساس توانایی شخص در کسب درآمد تا پایان عمر یا سودی که برای جامعه دارد محاسبه میگردد.
دیه در کشور آمریکا
در آمریکا حدود 96% احکامی که در مورد دیه وجود دارد به صورت محرمانه است. با توجه به مطالعاتی که در سال 2009 انجام گرفته حدود 92 درصد از متخصصین محاسبه دیه برای کودکان حداقل یکی از موارد نژاد یا جنسیت را دخالت دادهاند.
دیه در کشور انگلستان
در اکثر کشورهای اروپایی برای قتل غیر عمد مجازات نقدی در نظر گرفته نشده است. عمده مجازات آن با حبس انجام میپذیرد. به عبارتی تعریفی مشابه آن که در اسلام تعیین شده است وجود ندارد. مثلا در انگلستان فردی که به قتل عمد به دلیل سهل انگاری فاحش گناهکار شناخته شود، با محکومیت حداکثر 12 سال زندان مواجه است.
دیه در کشور فرانسه
در کشور فرانسه عامل قتل غیر عمد می تواند تا 3 سال حبس و جریمه 45000 یورویی محکوم شود. در صورت نقض آشکار عمدی یک وظیفه خاص مراقبت یا ایمنی، مجازات ممکن است تا 5 سال حبس و 75000 یورو جریمه داشته باشد.
دیه در کشور چین
در چین هرکس از روی سهل انگاری موجب مرگ شود. به حبس بین سه سال تا هفت سال محکوم میشود. در صورت تخفیف در مجازات به حبس تا سه سال محکوم خواهد شد.
با توجه به مثالهایی که در بالا ارائه گردید مشخص است که در هر کشور با توجه به پیشینه، جمعیت و موارد متعدد موجود در قوانین آنها احکام آن متفاوت میباشد. این نکته نیز حائز اهمیت است. در گذر زمان احکام مربوط به مجازات کشورها در گذر زمان و در تاثیر از قوانین حقوق بشر و بین المللی تغییر میکند.
پرداخت دیه توسط بیمهها
یکی از موارد شمول دیه فوت شخص یا مشکل عضو در اثر تصادف میباشد. لذا جهت استفاده از بیمه در این موارد نیازمند در نظر گرفتن شرایطی میباشد. مثلا قبلا برای پرداخت دیه توسط بیمه اگر راکب گواهینامه نداشت این پرداخت انجام میگردید. ولی به تازگی این قانون تغییر کرده و باید شخص راکب گواهینامه داشته باشد.
به غیر از مورد مذکور موارد دیگری نیز میباشد، مثل فرار نکردن از صحنه تصادف یا استفاده از دوربینهای مدار بسته در محیط تصادف که جهت اثبات تقصیر طرفین حتما باید در نظر گرفته شود. از درگیری در صحنه تصادف یا ایجاد حواشی توسط ذی نفعان خودداری گردد.
نتیجه گیری
در پایان نیاز است به این مسئله مهم اشاره گردد. در تمام کشورهای جهان نقش وکیل خبره در تغییر احکام دیه و مجازاتهای در نظر گرفته شده، غیر قابل انکار است.
میتواند تا حد زیادی در تخفیف مقدار دیه و مجازات یا در مقابل آن افزایش مبلغ آن و مجازات، تاثیر گذار باشد. پس قبل از هر اقدام یا صحبت یا امضای اقرار نامه با یک وکیل مشورت گردد. برای دسترسی به بهترین وکلا می توانید به سایت https://vakil-isfahan.ir مراجعه نمایید.
- وکیل مهریه در اصفهان | راهنمای کامل پیگیری مهریه عندالمطالبه، اعسار و مهرالمثل
- وکیل ثبت شرکت ⚖️ | راهنمای جامع ثبت انواع شرکتهای تجاری در ایران + مدارک لازم
- وکیل چک برگشتی در اصفهان | مجازات چک بلامحل + نمونه شکایت کیفری
- ترک انفاق در قانون ایران: شرایط، مجازات و نمونه دادخواست
- وکیل قتل در اصفهان | دفاع تخصصی در پروندههای قتل عمد، شبه عمد و خطای محض
- ازدواج 11
- اسناد ملکی 5
- پرسش و پاسخ حقوقی 5
- حضانت 5
- حقوق زن 7
- داستان یک پرونده 1
- دستهبندی نشده 3
- دعاوی تجاری 24
- دعاوی ثبتی 13
- دعاوی کیفری 51
- دعاوی مالی 14
- دعاوی ملکی 16
- دیوان عدالت اداری 1
- طلاق 12
- عکس نوشته 1
- قراردادها 8
- کاربران اختصاصی 0
- کلیپ صوتی 0
- مالک مستاجر 2
- مشاوره حقوقی 34
- مقالات 32
- نمونه پرونده 4
- وصول مطالبات 2
- وصول مطالبات 2
- وکیل خانواده 29
در حال حاضر هیچ نظری داده نشده است