ازدواج سفید در ایران، قوانین + مزایا و معایب

ازدواج سفید اصطلاحی است که امروزه توسط قشر جوان زیاد به کار برده می‌شود. باید بگوییم ازدواج از ابتدای تاریخ تا به امروز، همواره به شکل پیوندی مقدس وجود داشته است. در سراسر زمین هر تمدن و فرهنگی نوعی آیین خاص برای یکی کردن سرنوشت زن و مرد اجرا می‌کنند. پس از انجام این مراسم طبق قانون و عرف جامعه، آن‌ها یک زوج محسوب می‌شوند. از این رو تعهد دارند در تمام لحظات زندگی کنار یک‌دیگر باشند. با این وجود تغییر شیوه‌ی تفکر و زندگی انسان‌ها به سوی فردگرایی، آن‌ها را به دوری از تعهد رسمی برای زندگی مشترک سوق داده است. از بطن این شرایط، ازدواج سفید متولد شده. ما در وکیل اصفهان، این نوع از پیوند مدرن را زیر ذره‌بین قرار داده و پس از بیان مفهوم این اصطلاح، مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم. به‌علاوه وضعیت این پیوند در میان قوانین ایران را بازگو خواهیم کرد.

ازدواج سفید

ازدواج سفید اصطلاحی است که امروزه زیاد از قشر جوان می‌شنویم. اما هنوز به درستی با تبعات و قوانین مربوط به آن آشنا نیستیم. برای درک هر موضوعی لازم است ابتدا با مفهوم آن آشنا شویم. این اصطلاح از دو واژه تشکیل شده است. لغت ازدواج به معنی پیوند زناشویی شرعی، عرفی و قانونی بین زن و مرد است. این پیوند در میان شیعیان مسلمان، به شکل موقت و دائم وجود دارد. ولی در ادیان و فرهنگ‌های دیگر ازدواج قراردادی دائمی است که تنها با طلاق پایان می‌پذیرد. اضافه کردن کلمه‌ی سفید به ازدواج ابتدا در ایالات متحده آمریکا رایج شد و سپس تا اروپا گسترش یافت. از این رو این پیوند در غرب چندان نامانوس نیست. ولی در فرهنگ کهن شرقی، به خصوص در آیین ایرانی-اسلامی ما، این پدیده با انتقادهای زیادی رو‌به‌رو شده است. جالب است بدانید که این اصطلاح به دو نوع پیوند کاملا متضاد اطلاق می‌شود.

• هم‌خانگی

ازدواج سفید در یک معنا بر پیوندی اطلاق می‌شود که در آن هیچ نوع رابطه‌ی زناشویی اتفاق نمی‌افتد. در این پیوند، ازدواج به طور قانونی و رسمی ثبت می‌شود اما زن و مرد با هم قول و قرار می‌گذارند که اصلی‌ترین رکن نکاح را نادیده بگیرند. آن‌ها متعهد می‌شوند بدون رابطه‌ی جنسی در کنار هم زندگی کنند. از این رو می‌توان بر این پیوند نام همخانه بودن گذاشت. در اصل نامیدن این پیوند با کلمه‌ی سفید از آنجا ناشی می‌شود که در این رابطه ملحفه‌ی حجله سفید و پاک باقی می‌ماند. ازدواج سفید ابتدا با این معنی و سبک زندگی بین مردم غربی رواج پیدا کرد. اما کم کم شکل دیگری از رابطه که کاملا متضاد هم‌خانگی بود، پدیدار شد. جالب است که این پدیده‌ی مدرن و متفاوت بین مردم به همین اسم مشهور و شناخته شد.

• هم‌باشی

پدیده‌ی مدرن جهان غرب و فلسفه‌ی فردگرایی، پیوندی زناشویی است که در آن تعهد رسمی و قانونی جایی نخواهد داشت. در واقع می‌توان این طور برداشت کرد که اطلاق این پیوند به ازدواج سفید از ثبت نشدن قانونی و سیاه نشدن هیچ برگه‌ی سفیدی نشات می‌گیرد. این رابطه را می‌توان به هم‌باشی تعبیر کرد. در این پیوند زن و مرد بدون ثبت قانونی و شرعی پیوند خود، زیر یک سقف شروع به زندگی می‌کنند. رفع نیاز عاطفی و جنسی، از ارکان مهم این رابطه است. اما طرفین نسبت به یک‌دیگر هیچ نوع تعهد دائمی ندارند. در واقع احساس قلبی، منافع مشترک و تفاهم بین آن‌ها، تنها چسبی‌ای است که پیوندشان را حفظ می‌کند. اما این رابطه چه جذابیت‌هایی دارد که به این سرعت در میان جوامع مختلف شیوع پیدا کرده است؟

دلایل تمایل به پیوند غیر رسمی

نیاز به همدم و شریک زندگی، در فطرت انسان‌ها نهفته شده است. ثبت قانونی پیوند زناشویی همواره یادآور این نکته است که شما برای بهره‌مند شدن از رابطه‌ای لذت‌بخش و داشتن یک همدم باید مسئولیت‌هایی را به دوش کشیده و تعهداتی را به انجام برسانید. این موضوع به دلایل مختلف افراد را به سمت پیوند‌ زناشویی غیر رسمی یا اصطلاحا همان ازدواج سفید سوق می‌دهد. در ادامه این دلایل را تک به تک بررسی خواهیم کرد.

• مسائل اقتصادی

از زمان زیستن انسان‌ها در غار تا به امروز، مردان همواره نان‌آور خانواده و تامین‌کننده مایحتاج همسر و فرزندانشان بوده‌اند. بسیاری از مردان به دلیل افزایش هزینه‌های زندگی و عدم درآمد کافی، از تعهدات مالی شانه خالی می‌کنند یا توان انجام آن را ندارند. به همین خاطر رابطه‌ی زناشویی و زندگی زیر یک سقف بدون این تعهدات را برگزیده‌اند. به علاوه با وجود شراکت زن‌ها در هزینه‌های زندگی مشترک در جوامع امروزی، باز هم بسیاری تعهدات مالی دیگر وجود دارد که مردان را بترساند. در جوامع غربی قانون تصنیف اموال بعد از طلاق، از مهم‌ترین دلایل عدم تمایل سرمایه‌داران به ثبت رسمی رابطه‌ی زناشویی‌شان است. در ایران نیز وجود مهریه و نفقه مردان را به ازدواج سفید متمایل کرده است.

• عدم مسئولیت‌پذیری

همانطور که اشاره کردیم ازدواج همواره با مسئولیت‌ها و تعهداتی برای هر دو طرف همراه است. مردان مسئول تامین رفاه همسر و فرزندان هستند. زنان نیز موظف به تبعیت از شوهر و تربیت کودکان خواهند شد. اما بسیاری از دختران و پسران امروز از قبول این تعهدات شانه خالی می‌کنند. آن‌ها ترجیح می‌دهند رابطه‌ی زناشویی و همزیستی را بدون هیچ تعهد و مسئولیتی تجربه کنند.

• ترس از طلاق

پروسه‌ی پایان بخشیدن به پیوند رسمی بسیار طولانی و دشوار است. همچنین تبعات عاطفی، اجتماعی و مالی زیادی به همراه دارد. به علاوه حتی اگر شریک زندگی شما شخص مناسبی نباشد و شما احساس خوشبختی نکنید باز هم برای طلاق گرفتن از او باید فرآیند مشکلی را تحمل کنید. ترس از این موضوع بسیاری را به این فکر می‌اندازد که اگر ازدواجشان را ثبت رسمی نکنند در صورت عدم تمایل به ادامه‌ی زندگی مشترک، دچار آن همه گرفتاری نخواهند شد. این آدم‌ها در این مواقع جمله‌ی معروف سری که درد نمی‌کند دستمال نمی‌بندند را به عنوان توجیه به کار می‌برند.

معایب ازدواج سفید

عدم ثبت رسمی پیوند زناشویی، با وجود چند مزیت کوچک برای عده‌ی اندکی از افراد، صدمات جبران نا‌پذیری در زندگی اجتماعی و سلامت روحی انسان‌ها به جا می گذارد. با ازدواج سفید شما درگیر رابطه‌ای خواهید شد که نزد هیچ قانون و شخصی مشروعیت ندارد. در ادامه تعدادی از معایب این سبک از زندگی مشترک را بررسی خواهیم کرد.

• عدم تعهد و مسئولیت‌پذیری

هر کجا ازدواج سفیدی در میان باشد، حداقل یکی از طرفین از دادن تعهد می‌ترسد و از قبول مسئولیت شانه خالی می‌کند. طبق نظر روان شناسان بزرگ، عشق چهار رکن اصلی دارد که یکی از آن‌ها مسئولیت‌پذیری است. در واقع آن‌ها همواره به افراد توصیه می‌کنند تا زمانی که از تعهد افراد نسبت به رابطه مطمئن نشده‌اند در پیشروی احساسی، جسمی و مالی احتیاط کنند. اصلی‌ترین راه اثبات تعهد نسبت به عشق متقابل، ثبت رسمی آن است. تاریخ ثابت کرده است که افراد گریزان از مسئولیت، در واقع کسانی هستند که هنوز به بلوغ فکری و عاطفی نرسیده‌اند. آن‌ها همواره بی‌ثبات و در تصمیم‌گیری مردد هستند. این موضوع به مشکل بعدی طرح شده شدت می‌بخشد.

• عدم اطمینان و پایداری

زندگی مشترک به نوعی یک سرمایه‌گذاری احساسی است. یک رابطه به مرور شکل می‌گیرد و رشد می‌کند. از این رو به زمان و تلاش بسیاری نیاز دارد. ثبت رسمی پیوند، احساس آرامش و تعلق خاطر را بین طرفین به وجود می‌آورد. آن‌ها با تکیه بر ثبات و پایداری رابطه‌ی خود می‌توانند بر رشد و شکل دادن جنبه‌های دیگر زندگی مشترشان تمرکز کنند. اما عدم ثبت قانونی و رسمی ازدواج، همواره احساس عدم اطمینان از دوام رابطه را به همراه دارد. به علاوه طبق آمار اکثر ازدواج‌های سفید دوام چندانی نداشته و بعد از چند سال به پایان می‌رسند.

• فرزندان نامشروع

افراد با ثبت پیوند زناشویی خود، در واقع به صورت مشروع و قانونی تشکیل خانواده می‌دهند. حال آن‌که ازدواج سفید در هیچ قانونی رسمی محسوب نمی‌شود. واضح است که فرزندان حاصل از یک پیوند غیر رسمی نیز، مشروع نخواهند بود. این کودکان از حقوق طبیعی یک فرزند شامل اسم پدر در شناسنامه، نفقه و ارث محروم هستند.

• آسیب‌های زنان در ازدواج سفید

این گونه از روابط، عموما در اوج زیبایی و جوانی زنان شروع می‌شوند. اما با گذشت بهار زندگی آن‌ها، چسب‌های ازدواج سفید رو به سست شدن رفته و در آخر رابطه به اتمام می‌ رسد. در این میان زنانی شکست‌خورده با حضانت فرزندانی نامشروع و بدون پدر باقی می‌مانند که از نظر احساسی و اجتماعی به شدت آسیب دیده‌اند. این زنان به دلیل عدم ثبت رسمی پیوند زناشویی از هیچ حق و حقوقی برخوردار نخواهند شد و هیچ چیزی به دست نمی‌آورند.

مقررات مربوط به ازدواج سفید در ایران

ازدواج سفید در هیچ جامعه و قانونی مقبول نیست. اما در ایران زندگی زیر یک سقف زن و مرد، بدون نکاح شرعی، برابر با زنا دانسته می‌شود. با وجود این‌که پیوند غیر رسمی در قوانین ما جرم‌نگاری نشده است اما همین برابر دانستن آن با زنا به این معنی است که مجازات و قوانین مربوط به زنا شامل حال این افراد نیز خواهد شد. در ضمن فرزندان حاصل از این روابط نیز زنازاده محسوب شده و از پدر و مادر خود هیچ حقی نخواهند برد.

سخن آخر

بسیاری به دلیل ترس از مشکلات احتمالی ثبت قانونی و مشروع ازدواج، به پیوند غیر رسمی روی می‌آورند. اما ازدواج سفید تبعات بسیار زیان‌باری به همراه دارد. حال آن‌که شما می‌توانید پیش از ازدواج با مراجعه به افراد آگاه از قوانین، از مسائل احتمالی آینده جلوگیری کنید. به این صورت خواهید توانست از ازدواجی سعاتمند، قانونی و مشروع لذت ببرید. مهدی علیجانی، به عنوان بهترین وکیل پایه یک دادگستری اصفهان از نگاه مردم، می‌تواند در تمام مسائل حقوقی و قانونی مربوط به ازدواج شما را راهنمایی کند.