وکیل اصفهان خیابان نیکبخت روبروی دادگستری ساختمان ماکان ۵ طبقه سوم واحد ۳۷
ساعات کاری: 9:00 الی 20:00

همه چیز درباره‌ی فرزندخواندگی+ مراحل قانونی سرپرستان

سلام خدمت همه‌ی شما همراهان عزیز. خیلی خوشحالیم که با یکی دیگر از مقالات سایت وکیل اصفهان در خدمت شما عزیزان هستیم. در زمان صدر اسلام بنابر اتفاقاتی فرزندخواندگی متحول گردید. اما متاسفانه با نسخ و حذف نهاد فرزندخواندگی در حقوق اسلام، مقام خود را در کشورهای اسلامی از دست داد. به گونه‌ای که امروزه در شرایطی هستیم که ظرفیت پرورشگاه‌ها تکمیل است و خانواده‌های زیادی در آرزوی داشتن بچه هستند. چرا که قوانین مربوطه تا حدی شرایط واگذاری سرپرستی بچه‌ها به دیگران را با چالش‌هایی مواجه کرده است. البته بعضی از این قوانین تا حدودی تغییر کرده‌اند. به نوبه‌ی خودمان قصد داریم در این مقاله به برسی قوانین فرزندخواندگی بپردازیم. با ما همراه باشید.

 

فرزندخواندگی

یعنی اعطای سرپرستی کودکانی که تحت سازمان بهزیستی هستند به خانواده‌های متقاضی. این کودکان به خانواده‌هایی سپرده می‌شوند که قانون تعیین کرده است. در هر استانی امور مربوطه به فرزند خواندگی فقط از طریق دو کمیته‌ی ستادی و شبه خانواده‌ی استان صورت می‌گیرد. اعضای این دو کمیته شامل مدیرکل بهزیستی استان، معاون امور اجتماعی، کارشناس شبه خانواده استان، کارشناس ‏فرزندخواندگی، مددکار و کارشناس حقوقی استان است.‏

 

فرزندخواندگی

 

چه کودکانی به عنوان فرزند تحت حمایت خانواده‌های دیگر قرار می‌گیرند؟

کودکانی تحت حضانت متقاضیان قرار خواهند گرفت که:

  1. شرایط شناخت هیچ یک از والدین یا جد پدری آنها، وجود نداشته باشد.
  2. پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب ازسوی ولی قهری کودک زنده نباشد.
  3. هیچ یک از پدر، مادر، جد پدری، وصی منصوب کودک از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی وی را نداشته باشند.
  4. بچه‌هایی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیت‌دار به سازمان بهزیستی سپرده شده است. همین‌طور تا زمان دو سال از تاریخ سپردن آنان به سازمان، والدین اصلی برای سرپرستی مراجعه نکرده باشند.
  5. این کودکان باید تحت ‏سرپرستی سازمان بهزیستی قرار گرفته باشند. به عبارتی قبل از سپردن آن‌ها به فرزندی باید از طریق مراجع ‏قضایی در اختیار سازمان بهزیستی قرار گرفته شده باشند.
  6. کودکانی را می توان به عنوان فرزندخواندگی انتخاب کرد که تمامی زحمات حرفه‌ای در راستای شناسایی والدین و ‏بازگشت کودک به خانواده مؤثر واقع نگردیده باشد.‏
  7. کودک باید کم سن باشد. چرا که در سنین پایین خیلی راحت‌تر و بهتر با خانواده انس می‌گیرد. همچنین خود را راحت‌تر با محیط جدید انطباق خواهند داد.

 

شرایط خانواده‌ی متقاضی فرزندخواندگی

اصلیت و تابعیت زوجین

اصلیت زن و شوهر هر دو باید ایرانی باشد. همچنین در ایران اقامتگاهی داشته باشند. (واگذاری فرزندخوانده به خارج نشینان مطابق قانون صورت می‌گیرد منتها مراحلی از جمله مصاحبه و بازدید از منزل توسط سر کنسول‌گری ایران صورت می‌گیرد.) هدف قانونگذار از ارائه‌ی این قانون این است که کودک در سرزمین سیاسی ایران و تحت نظارت دولت ایران قرار داشته باشد. تا اگر مورد سوء استفاده سرپرستان قرار گرفت، از طریق مراجع قضایی ایران و به کمک ضوابط این کشور حمایت و حفاظت شود و ستم و ظلم از وی رفع گردد. نکته: در قوانین مربوطه به اطفال بی‌سرپرست از تابعیت زوجین بحثی مطرح نگردیده است. ظاهرا اتباع خارج از کشور که اقامتگاهی در ایران دارند ضمن برخورداری از سایر شرایط، می‌توانند سرپرستی اطفال را به عهده بگیرند.

 

مدت زمان سپری شده از زمان ازدواج

 باید 5 سال کامل از ازدواج آن‌ها گذشته باشد و در این مدت صاحب هیچ فرزندی نشده باشند. ( زن و شوهری که دارای فرزند هستند می‌توانند تقاضای پذیرش فرزند داشته باشند. اما اولویت با خانواده‌های بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند می‌باشد.)

رضایت هر دو زوج:

هم خانم و هم آقا باید برای پذیرفتن سرپرستی کودک موافق باشند. اگر یکی از آن‌ها با امر سرپرستی مخالفت کند یا به صورت کتبی رضایت خود را به دادگاه ارائه ندهد درخواست سرپرستی پذیرفته نمی‌گردد.

سن زوجین:

از دیگر شرایط اخذ حضانت سن زوجین است. حداقل یکی از آن‌ها باید سن سی سالگی را تمام کرده باشد. علت ارائه‌ی این قانون این است که متقاضی در این سن و سال بیشتر می‌تواند از جهت منطق تصمیم بگیرد تا اینکه احساسات و هیجانات عاطفی بر او غالب شوند. البته طبق تبصره‌ی دوم ماده‌ی سه در صورتی که یکی از زوجین به لحاض باوروری مشکل داشته باشند با ارائه‌ی گواهی پزشک متخصص از این شرط معاف می‌گردند.

 

متقاضیان از صلاحیت اخلاقی برخوردار باشند.

بر مبنای بند ه ماده سوم قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست، متقاضیان باید از صلاحیت اخلاقی برخوردار باشند. البته صلاحیت اخلاقی با توجه به عرف و آداب و رسوم مفاهیم متاوتی است. در این زمینه دادگاه باید تشخیص دهد. اما مسئله‌ای که اشکار است. سرپرستان‏ متجاهر به فسق و فجور و فساد اخلاقی نباشند.

 

خانواده‌ی متقاضی مرتکب سابقه‌ی کیفری موثر نداشته باشند.

این قانون به این هدف در نظر گرفته شده است که متقاضیان دارای سابقه‌ی کیفری به علت مسائل روحی و روانی، حالت گستاخی و داشتن روحیه‌ی تجاوزکاری احتمال دارد در راستای جرم مجدد و اعمال بر خلاف قانون از بچه سوء استفاده کنند و به تربیت او  آسیب بزنند. بنابراین خانواده نباید به جرایم زیر محکوم باشند:

حد

قطع یا نقص عضو

حبس از یک سال به بالا در جرم‌های عمدی

 جزای نقدی معادل مبلغ دو میلیون و بالاتر

سابقه محکومیت لازم الاجرا دوبار یا بیشتر به علت جرم‏های عمدی مشابه با هر میزان مجازات (جرم‏های سرقت، کلاهبرداری، اختلاس، ارتشاء یا خیانت در امانت از جرم‏های مشابه محسوب می‏شوند)

 

تمکن مالی زن و یا شوهر

خانم یا آقا یاید از تمکن مالی برخوردار باشد تا بتواند هزینه‌های لازم و ضروری زندگی فرزندخوانده در راستای تحصیل، تربیت، مایحتاج زندگی مادی را  در حد اعتدال تامین کنند. ارائه‌ی این قانون به این علت است که بچه را قبل از رسیدن به سن قانونی مجبور به کار کردن نکنند. در این راستا حتی اگر زوجین فاقد منزل یا پول نقد باشند همین میزان که اطمینان دهند قادراند معاش خود و فرزند را تامین کنند کفایت می‌کند.

 

عدم اعتیاد خانواده‌ی متقاضی

براساس بند ج قانون مذکور خانم و یا آقا نباید به مواد مضر از جمله الکل و یا مواد مخدر اعتیاد داشته باشند. چرا که در سلامت روانی بچه و تربیت وی اثرگذار است. در این راستا باید گواهی لازم از مراجع مربوطه و پزشک متخصص این حوزه به دادگاه ارائه گردد.

 

خانواده‌ی متقاضی  از سلامت جسمی و روانی لازم برخوردار باشند و به بیماری صعب‌العلاج و مسری مبتلا نباشند.

در راستای تامین سلامت جسمی و روحی بچه، طبق بند ز ماده‌ی قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست، خانم و آقا نباید به بیماری‌های واگیردار و بمیاری‌هایی که درمان آن‌ها دشوار است یا درمانی برای آن‌ها وجو ندارد مبتلا باشند. (بیماری‌هایی مثل جذام، سل ایدز و...). بنابراین از جمله مدارکی که خانم و آقا باید ارائه دهند، گواهی سلامتی جسمی و روانی را ارائه دهند.

 

متقاضیان به یکی از ادیان اشاره شده در قانون اسلامی اعتقاد داشته باشند.

به طور صریح در قوانین مربوطه اشاره نشده، اما کفر مانع و ساقط‌کننده‌ی واگذاری حضانت کودک به خانواده است.

 

از دیگر شرایط فرزندخواندگی

- خانواده‌ی متقاضی توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی داشته باشند.

- زن و شوهر به انجام واجبات و ترک محرمات اعتقاد داشته باشند.

- عدم حجر

 

 

مدارک مورد نیاز برای اعطای فرزندخواندگی

خانواده‌ی متقاضی باید درخواست خود را به سازمان بهزیستی اعلام کند. سپس این تقاضانامه را باید همراه با نشانی و شماره‌ی تلفن امضا کنند. در بعضی از مواقع خانواده ابتدا به دادگاه مراجعه می‌کنند و سپس از سمت دادگاه به بهزیستی معرفی می‌شوند.

  • کپی از صفحات اول و دوم شناسنامه‌ی زوجین
  • کپی سند ازدواج
  • مجوز عدم توانایی تولید مثل از سمت پزشک متخصص زنان و زایمان
  • ارائه‌ی مجوز پزشکی قانونی بر مبنای عقیم بودن یکی از زوجین
  • مجوز عدم سوء پیشینه‌ کیفری خانم و آقا
  • کپی کارت پایان خدمت یا معافیت از خدمت برای آقا
  • کپی از مجوز مرتبط با اشتغال به کار به گونه‌ای که میزان تقربی درآمد مشخص باشد (مانند حکم کارگزینی، فیش حقوقی، پروانه‌ی کسب و...)
  • کپی از مدارک بیمه پایه اجتماعی
  • گواهی تمکن مالی (در این راستا باید فیش حقوقی، شند منزل، اتومبیل و... ارائه گردد.)
  • مجوز سلامتی جسمی و روانی از سمت پزشکی قانونی ( در این راستا باید گواهی سلامتی از طرف پزشک معتبر بر عدم ابتلای بیماری‌های صعب‌العلاج و واگیردار صادر گردد.)
  • گواهی عدم اعتیاد

لازم به ذکر است که تمامی این مدارک باید خوانا باشند و بعد از اعلام پرورشگاه در یکی از دفاتر اسناد رسمی توسط یکی از زوجین برابر اصل گردد.

 

 

مراحل فرزند خواندگی

1. تهیه‌ی فرم تقاضانامه

خانواده‌ی متقاضی باید درخواست خود را به سازمان بهزیستی اعلام کند. در این راستا باید تقاضانامه‌ی مشترکی را تنظیم کنند و همراه با نشانی و شماره‌ی تلفن امضا کنند. در بعضی از مواقع خانواده ابتدا به دادگاه مراجعه می‌کنند و سپس از سمت دادگاه به بهزیستی معرفی می‌شوند. (در هر دو صورت مرجع رسیدگی به تقاضا و اتخاذ تصمیم، دادگاه دادگستری است.) اکثرا این تقاضانامه در غالب اوراق دادخوست توسط خانواده‌ی متقاضی تنظیم می‌گردد. در این صورت قسمت نام شخص یا موسسه‌ای ثبت نمی‌گردد. و طبق ماده‌ی سه و هفت قانون حمایت از کودکان باید مدارکی از جمله کپی شناسنامه و سند ازدواج به تقاضانامه پیوست شود.

 

2. رسیدگی به درخواست زوجین

مرجع رسیدگی به درخواست خانواده‌ی متقاضی دادگاه محل سکونت آن‌ها می‌باشد نه محل سکونت کودک بی‌سرپرست یا محل پرورشگاه. قبل از انقلاب دادگاه مربوطه، دادگاه حمایت خانواده بود. اما بعد از انقلاب تمام امور حسبی و دعاوی حقوقی و کیفری و مسائل خانواده تحت نظر دادگاه‏‌های عمومی قرار گرفت. در این راستا از سال 1376 رسیدگی به امر فرزندخواندگی در صلاحیت دادگاه عمومی است.

 

3. واگذاری کودک در دوره‌ی آزمایشی به متقاضی

بعد از تحویل مدارک و صدور رای مثبت کمیته، متقاضیان در نوبت قرار می‌گیرد سپس به پرورشگاه معرفی می‌گردید. بعد از انتخاب بچه این خانواده جهت صدور حکم سرپرستی موقت به دادگاه معرفی خواهند شد. بعد از صدور حکم طی برگزاری صورت جلسه‌ای کودک به زوجین تحویل داده می‌شود. خانواده به مدت 6 ماه حضانت را به طور موقت بر عهده دارند. که در این مدت زمان، طی حداقل سه بازدید از طرف مددکاران اجتماعی صلاحیت حضانت ارزیابی می‌گردد. دادگاه بر اساس گزارش موسسه‌ای که کودک قبلا تحت سرپرستی قرار داشته یا به وسیله‌ی روش‌های دیگر می‌تواند در این مدت در صورت عدم صلاحیت حکم سرپرستی را لغو کند. در این مدت اسامی پدر و مادر وارد شناسنامه‌ی طفل نخواهد شد. اما بعد از ارائه‌ی حکم دائم پدر و مادر می‌توانند برای طفل نامی انتخاب کنند و همچنین با مراجعه به ثبت احوال نام خود را وارد شناسنامه‌ی فرزند کنند.

 

4. واگذاری سرپرستی دائم به متقاضی

بعد از دوره‌ی آزمایشی 6 ماهه در صورت صلاحیت از سرپرستی فرزند، گزارش نهایی تهیه می‌گردد و برای صدور حکم دائمی سرپرستی به دادگاه مربوطه ارائه می‌گردد. لازم به ذکر است که حکم دائمی سرپرستی همانند حکم موقتی قابل تجدید نظرخواهی است.

 

وظایف و تکالیف خانواده‌ی متقاضی در برابر فرزندخواندگی

الف) سرپرستی کودک

همانند فرزندان حقیقی، نگهداری و تربیت کودکان پرورشگاهی بعد از صدور حکم قطعی بر عهده‌ی اشخاص متقاضی است. در صورت جدایی زوجین به وسیله‌ی طلاق، بر اساس ماده‌ی 1169 قانون مدنی برای نهگداری اطفال خانم تا دو سالگی و بعد از این زمان آقا اولویت سرپرستی دارد. (کودکان دختر تا 7 سالگی تحت حضانت مادر هستند.) در صورت ابتلای زن و یا مرد به جنون، ازدواج مجدد و عدم مراقبت صحیح از بچه به گونه‌ای که به صحت سلامتی جسمانی و تربیت اخلاقی او لطمه‌ای وارد کند حضانت طفل را صلب می‌گردد. در این راستا داداگاه می‌تواند با توجه به گزارش دوستان، نزدیکان، رئیس دادگستری در حکم قطعی تجدید نظر کند. سپس حضانت کودک به شخص سومی که صلاحیت دارد واگذار کند. پایان حضانت خانواده‌ی دارای صلاحیت پیش‌بینی نشده است. بر اساس عرف تا زمانی فرزندان تحت حضانت‌اند که با استقلال بتواند زندگی کند.

 

ب) تربیت کودک

تربیت طفل حتما در کنار نگهداری و حضانت و متناسب با سن اوست. در صورت مراقبت نادرست یا انحطاط اخلاقی یکی از زوجین، سلامتی جسمانی و روانی به خطر بیفتد دادگاه در راستای صلاحیت فرزند به تقاضای سازمان‌های قانونی تصمیم دیگری می‌گیرد.

 

مصادیق عدم مراقبت صحیح و یا انحطاط اخلاقی براساس ماده‌ 1173 قانون مدنی

1 – اعتیاد زوجین به مواد مخدّر و یا الکل

2- قماربازی خانم یا آقا

3 – روی آوردن یکی از زوجین به فساد اخلاقی و فحشا

4- مبتلا شدن یکی از زوجین به بیماری روانی بر طبق نظر پزشک متخصص در این حوزه

6- سوء استفاده‌ی از بچه (به صورت جنسی و یا اجبار وی به انجام کارهای غیر اخلاقی مثل تکدی‌گری و یا قاچاق مواد مخدر)

7- کتک زدن بیش از حد طفل

 

ج) تامین هزینه‌ها

هزینه‌ی حضانت براساس ماده‌ی 1172 قانون مدنی نوعی نفقه می‌باشد. چرا که این هزینه در ابتدا بر عهده‌ی آقا و در صورت فوت او بر عهده خانم است. لازم به ذکر است که جد پدری با توجه به نبود قرابت واقعی و خونی، تکلیفی در پرداخت نفقه‌ی فرزندخوانده ندارد. بنابراین هزینه‌ی حضانت بر عهده‌ی خانواده‌ی متقاضی است. لازم به ذکر است که این فرزند تکلیف متقابل (نفقه‌ی اقارب) نخواهد داشت. خانواده‌ی متضاضی در برابر سرپرستی از کودک حق مطالبه‌ی هزینه‌ای را ندارند.

 

د) تعیین نام و نام‌خانوادگی

همان طور بالاتر اشاره شد بعد از صدور حکم قطعی دادگاه خانواده می‌توانند برای کودک خود نامی انتخاب کنند. این فرزند از نام‌خانوادگی آقا که اینک پدرخوانده‌ی اوست استفاده خواهد کرد. در این راستا حکم قطعی سرپرستی فرزند به وسیله‌ی دفتر دادگاه صادرکننده‌ی حکم به ثبت احوال ابلاغ می‌گردد. سپس مشخصات کودک در شناسنامه‌ی زوجین ثبت می‌گردد و شناسنامه‌ی جدیدی به همراه مشخصات مادرخوانده و پدرخوانده صادر می‌گردد.

 

و) ارث

براساس قوانین حاکم بر جامعه بهره‌گیری از ارث بین اشخاصی است که با هم قرابت نسبی دارند. طبق این قانون فرزند‌خواندگان از سرپرست‌ها و همچنین برعکس (سرپرست‌ها از فرزندخواندگان) ارث نخواهند برد. در صورتی که سرپرست مالی و یا ملکی را به مالکیت فرزند‎خوانده در بیاورد، در صورت فوت او و در قید حیات بودن خانواده‌ی مراقب اموال به زوجین سرپرست بازخواهد گشت. برای جلوگیری از هرگونه سوء استفاده از این قانون و روشن شدن واقعیت، بازگشت اموال نیاز به رسیدگی و صدور حکم مراجع قضایی دارد.

 

 

 ابطال فرزندخواندگی

1. پیدا شدن پدر و مادر واقعی کودک. در این شرایط ممکن است ضمن صدور حکم تحقیقات کافی صورت نگرفته باشد یا اینکه حیله‌ای در روند کار مد نظر بوده است. متاسفانه درصورتی که والدین اصلی با ارائه‌ی مدارک اثبات کنند که فرزند متعلق به آنان است و نسبت به رای اعتراض کنند دادگاه باید نسب به رای قطی تجدید نظر داشته باشد.

2. سوء رفتار و عدم صلاحیت زوجین یا از دست دادن استطاعت مالی

لازم به ذکر است که فوت یا جدایی منجر به ابطال حضانت نمی‌گردد.

 

 فسخ فرزندخواندگی

شرایط فسخ فرندخواندگی ممکن است از سه طریق صورت بگیرد:

الف) به صلاح دید مقام قضایی: ممکن است با توجه به گزارشاتی که از طریق سازمان‌های معتبر یا حتی نزدیکان و دوستان ارائه می‌گردد یکی از زوجین اعطای حضانت را از دست بدهند.

ب) خود زوجین تقاضای فسخ دهند: ممکن است زوجین شرایط حمایت مالی و حتی عاطفی از کودک را از دست بدهند. یا این که به علت ناسازگاری کودک  قادر به حمایت از او نباشند.

ج) توافق سرپرستان با والدین واقعی یا توافق کودک با سرپرستان: بعد از سن قانونی فرزند می‌تواند انتخاب کند که در صورت در قید حیات بودن والدین واقعی در کنار آن‌ها باشد. در این راستا دادگاه تلاش می‌کند که سرپرستی ادامه یابد اما اگر نتیجه‌ی مطلوب دریافت نشد، مجبور به فسخ حکم می‌باشد.

 

در پایان

در این مقالخ سعی کردیم تمامی قوانین مرتبط با فرزندخواندگی را به شما همراهان عزیز ارائه دهیم. در صورتی که سوال و ابهاماتی در این زمینه برای شما باقی‌مانده است می‌توانید از طریق پل‌های ارتباطی با وکیل اصفهان در ارتباط باشید. همچنین در صورتی که تمایل به اخذ حضانت از فرزندی دارید تیم قوی و حرفه‌ای وکیل اصفهان پشتیبان شما خواهد بود.

0 نظر

در حال حاضر هیچ نظری داده نشده است

نظر بدهید

Call Now Button