مقدار جعل در جعاله

مقدار جعل در جعاله، آیا تا به حال این عنوان را شنیده‌اید؟ تا کنون با آن برخورد کرده‌اید؟ آیا می‌دانید در کجاها از آن استفاده می‌کنند؟ چه ارکان و اقسامی دارد؟ همچنین به نظر شما تفاوت آن با اجاره در چیست؟ برای شروع مطلب این طور بگوییم که این واژه در لغت و معنای لغوی یعنی اینکه مزدی است در ازای انجام دادن کاری که به فرد داده می‌شود. و برای منعقد شدن چنین عقدی حتما لازم نیست که کارمزد معین و مشخص باشد. در ادامه در وکیل اصفهان با ما همراه باشید که می‌خواهیم به طور کامل آن‌ را بررسی کنیم.

 

مقدار جعل در جعاله

هر مقداری از جعل در مقابل یک مقدار مشخصی از عمل انجام شده است. در نتیجه هر مقداری از این کار که انجام شود، باز مفید بوده است و فرد عامل می‌تواند دستمزد یا اجرت خود را دریافت نماید. بر اساس ماده ۵۶۷ قانون مدنی، عامل(یعنی فرد انجام دهنده‌ی کار) هنگامی می‌تواند که مقدار جعل را دریافت بنماید که مورد جعاله یا همان کاری که به او سپرده شده است را انجام داده باشد. پس در اینجا مورد جعاله که مطرح کردیم، منظور انجام کار به صورت کامل است نه ناقص. آیا می‌دانید که اصلا جعاله چیست؟ در ادامه به طور کامل خواهیم گفت.

 

جعاله چیست؟

در واقع اين عنوان در اصطلاحات حقوقی و فقه ایران یعنی عقدی که طی آن فردی در برابر دریافت اجرتی مشخص یا پاداشی ملزم می‌شود تا کاری را انجام دهد. معنی لغوی آن دستمزد و اجرت است. بر اساس ماده ۵۶۱ قانون مدنی این عنوان یعنی پرداخت نمودن دستمزد یا اجرت در ازای انجام دادن کار انجام شده توسط فردی برای ما است.

بگذارید در این زمینه مثالی بزنیم تا مفهوم آن کامل برایتان واضح شود. این را در ذهن خود متصور شوید که یک شخصی یک ساعت ارزشمندی را را در جایی که عموم مردم در آن رفت و آمد دارند. گم کرده است. و او برای راحتی در پیدا نمودن ساعت خود یک آگهی در آن محدوده نصب می‌کند. و در آن این را ذکر می‌کند که اگر کسی ساعتی با این مشخصات را پیدا کرد. و با این شماره تماس بگیرد و تحویل دهد. مبلغ فلان تومان را به عنوان دستمزد یا مژگانی به او داده خواهد شد. این اقدامی که صورت گرفته را جعاله می‌نامند.

 

آشنایی با اصطلاحاتی در این خصوص

برای درک بهتر موضوع ابتدا لازم است که با اصطلاحات و نکاتی آشنایی داشته باشید که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
جاعل: از نظر حقوقدانان جاعل باید اهلیت در تصرف داشته باشد. اهلیت یعنی چه؟ یعنی اینکه به بلوغ عقلی و رشد کامل رسیده باشد. به طوری کلی محجور نباشد. و با قصد خودش این قرارداد را انجام داده باشد.
عامل: چیزی که فقیهان دین اسلام و شیعه در مورد جعاله گفته‌اند. این است عامل باید قدرت داشتن بر انجام کار مورد نظر را دارا باشد.

جُعل(عوض): باید پیمانه یا وزن و یا شمارش کاملا معلوم و مشخص باشد. در این قرارداد در صورت مجهول بودن جُعل، کلا آن عقد باطل است. و صحیح نیست.

 

ارکان اصلی جعاله چیست؟

همانطور که احتمالا می‌دانید که این جز عقود معین است. و جاعل با جاری شدن صیغه‌، خود را ملزم می‌کند که در صورت انجام نمودن کاری معین برای وی از سوی دیگری، این فرد استحقاق عوض و مزد است. به طور کلی از سه رکن تشکیل شده است. که در ادامه به بررسی آن‌ها و ارائه مثال‌هایی خواهیم پرداخت.(اما اشاره‌ی کوتاهی در قسمت قبل به آن کردیم.)

• جاعل همان فرد درخواست کننده‌ی انجام کار است.
• عامل همان شخص انجام دهنده‌ی کار درخواستی از سوی جاعل است.
• جعل به دستمزد و اجرت پرداختی گفته می‌شود.

مثالی که در قسمت قبل در خصوص گم شدن ساعت زدیم را به یاد دارید؟ در آن مثال، اگر بخواهیم کمی مصداقی‌تر حرف بزنیم، اینگونه است که کسی که ساعت خود را گم کرده جاعل است. آن شخصی که ساعت را پیدا می‌کند، عامل است. و آن دستمزد یا مژگانی که فرد جاعل برای پیدا نمودن ساعتش تعیین کرده است را جعل می‌گوییم.

 

 

اقسام این عقد چیست؟

در واقع جُعاله بر اساس چگونگی ایجاد و پیشنهاد آن، به دو قسم تقسیم می‌شود.

1. جُعاله خاص؛

بدین معنا است که در چنین جعاله‌ای ایجاب برای فردی معین و طرف خطاب یک یا چندین فرد خاص هستند. به عنوان مثال مادری به فرزند خودش بگوید که اگر برای چنین مسئله‌ای راه حلی بیابی یک مبلغ معین به تو خواهم داد.

2. جُعاله عام؛

در این نوع جُعاله، هدف جاعل(فردی که درخواست انجام کاری را می‌دهد.) رسیدن به هدف و مقصود خودش است. و برای وی تفاوتی ندارد که آن کار و امر توسط چه فردی به انجام خواهید رسید. مثلا مانند مثالی که در گم شدن ساعت در کمی قبل زدیم. که اگر هر کس فلان چیز را پیدا کند، فلان مبلغ را به او مژدگانی خواهم داد. پس در نتیجه کسی که این کار را انجام می‌دهد، مهم‌ نیست و در این نوع عقد نیز مدنظر ما نیست.

 

فرق اجاره و جعاله در چیست؟

به نظر شما آیا این دو با یکدیگر تفاوتی دارند؟ کمی در این مورد فکر کنید. سپس ما به شما خواهیم گفت. در واقع به طور کلی سه تفاوت عمده با اجاره دارد که عبارت‌اند از؛

1. حتما تفاوت ایقاعات و عقود را می‌دانید! با این پیش فرض این را بگوییم که جُعاله از ایقاعات است. یعنی یک طرفه است و نیازی به پذیرش و قبول طرف دیگر قرارداد را ندارد. از طرفی دیگر اجاره برعکس جُعاله از عقود است یعنی اینکه دو طرفه است. و نیاز به قبول دو طرف قرارداد را دارد.
2. در اجاره اجیر باید مشخص و معین باشد. در صورتی که جُعاله می‌تواند هم با فرد مشخص و هم غیر مشخص می‌تواند صورت بگیرد. به عنوان مثال جُعاله با فرد معین اینگونه می‌شود که به پزشکی بگویم که اگر فلان شخص را درمان کنی فلان مبلغ به شما داده خواهد شد. اما مثالی برای غیر معین بودن اینگونه است که بگویم هر کسی که فلان شخص را درمان کند فلان مبلغ به وی می‌دهیم.
3. در اجاره کسی که اجیر می‌شود باید کار را انجام بدهد. و کسی که اجیر را به کار گرفته است نیز باید به او مزد و دستمزدش را بدهد. در صورتی که در جعاله حتی اگر معین باشد عامل می‌تواند کار را شروع نکند. یا در بین کار از آن دست بردارد و تا کار به پایان نرسانده، مالک دستمزد را نمی‌تواند طلب کند. و جاعل نیز به او بدهکار نیست.

 

شرایط جعاله چیست؟

امیدوارم تا به اینجای مطلب با این مفهوم آشنا شده باشید. اما در این قسمت می‌خواهیک به شرایط آن بپردازیم. این عقد همانند سایر عقود دارای شرایطی است که باید هر عقدی از آن داشته باشد. که عبارت است از؛

1. مشروعیت
   جعاله کردن بر عمل نامشروع ممنوع و باطل است. به عنوان مثال نمی‌توان به کسی گفت که اگر فردی فلان اندازه مواد مخدر مانند شیشه و ... را حمل کند. فلان مبلغ اجرت به اون داده خواهم داد.
2. انجام آن امر بر جاعل نباید واجب باشد
   در خصوص امور واجب مانند روزه گرفتن و نماز خواندن که از واجبات برای فرد جاعل است. جاعل نمی‌تواند این گونه بگوید که هر کس که به جای من نماز بخواند یا روزه بگیرد فلان مبلغ به او خواهم داد.(البته احتمالا در موارد خاص این امر انجام می‌گیرد. اما در اینجا بیشتر معنای حقوقی آن مد نظر ما است.)
3. عقلانیت
   همانطور که بر همگان پر واضح است. انجام امری مثل عمل بیهوده و عبث و... که ناشی از عقل طرف نیست. جعاله به شمار نمی‌آید.

 

 

چند نکته در باب این موضوع

• یکی از شروط اصلی و اساسی این عقد، بالغ و عاقل بودن جاعل است.
• همانطور که کمی قبل گفتیم، و حال مجدد تکرار می‌کنیم. عامل در صورتی می‌تواند از جاعل طلب دستمزد یا اجرتش را کند که آن کار را به پایان رسانده باشد.
• نکته مهم دیگر این است که اگر کاری که جاعل مشخص نموده است دارای چندین قسمت باشد. و عامل چند قسمت را انجام داده باشد و تا قبل از اتمام کار کل کار فسخ شود، جاعل باید اجرت آن قسمتی که توسط عامل به اتمام رسیده را بدهد.
• فسخ چنین عقدی ایرادی ندارد. و می‌تواند توسط فرد عامل به صورت ارادی و یا تحت اختیار دو طرف قرارداد فسخ شود.

 

سخن آخر...

در این مطلب قصد ما بر این بود که به طور جعل در جعاله را برایتان توضیح دهیم. و به بررسی اقسام و ارکان و شروط آن بپردازیم. این عقد نیز مانند دیگر عقود از ویژگی‌های خاص خودش برخوردار است. اگر هنوز ابهامات شما در این زمینه برطرف نشده است. یا اینکه هنوز سوالی در ذهن خود دارید و به پاسخ آن دست نیافته‌اید، می‌توانید با مهدی علیجانی بهترین وکیل اصفهان ارتباط برقرار کرده و از ایشان راهنمایی بخواهید. همچنین اگر نظری در این خصوص دارید می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها با ما درمیان بگذارید. منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم.