دعوای متقابل در دادگاه

آیا تا به حال عنوان دعوای متقابل را شنیده‌اید؟ با آن آشنایی دارید؟ یا اینکه تا به حال به آن برخورده‌اید؟ در واقع دعوایی که در اول به ساکن علیه فردی طرح شود، دادخواست اصلی می گوییم. ولی ممکن است که دادخواستی را علیه همان فرد شروع کننده‌ی درخواست اولیه مطرح کنیم. به این دادخواستی که بعد از درخواست اول صورت گرفته است را به این نام می‌خوانیم. اگر قصد دارید که به طور کامل اطلاعاتی راجع به آن به دست آورید، با ما همراه باشید که در ادامه در وکیل اصفهان به بررسی آن خواهیم پرداخت.

 

دعوای متقابل چیست؟

به زبان ساده به دعوایی که در مقابل دعوی مطرح شده، صورت بگیرد را دعوای متقابل می‌گوییم. اگر بخواهیم که آن را در اصطلاح حقوقی بررسی کنیم به این معنا است که مطالبه یا گرفتن حق و همچنین حق خواهی و تثبیت حق. پس نتیجه گیری که از این تعریف کوتاه می‌توانیم بکنیم این است که این امکان وجود دارد که در گاهی در برابر حق خواهی شخص خواسته هم مدعی حق شود. در واقع در این صورت قانون به هر دو طرف این اجازه را می‌دهد تا شخص مدعی، اثبات موضوع را انجام دهد.

 

اما چه زمانی به آن دعوا، دعوای متقابل می‌گوییم؟

اگر که این کار صورت گرفته با دعوای قبلی در ارتباط جامع و کاملی باشد آن را به این نام می‌خوانیم. اما در این جا حالت دیگری نیز ممکن است رخ دهد. و آن این است که زمانی که شخص ثالث یا سومی به دعوا وارد شود. و اقدام به یک طرح جدید از سوی خودش کند؛ به این دعوا دیگر دعوای تقابل گفته نمی‌شود. چرا؟ چون باید دعوا صورت گرفته از سوی خواسته و در ارتباط با دعوای خواهان باشد.

 

• مثال کوتاه برای فهم موضوع
  پس متوجه شدیم که دعوایی که در اول به ساکن علیه کسی مطرح می‌شود را دعوی اصلی می‌گوییم. ولی زمانی نیز پیش می‌آید که لازم است دعوایی بر علیه آن شروع کننده دعوی اصلی صورت بگیرد. که به این دعوایی که در بعد از اصلی صورت گرفته را دعوای متقابل می‌گوییم. قانون نیز این حق را برای آن فرد خوانده قائل شده است که تا او نیز در مقابل آن دعوایی بر علیه خواهان انجام دهد.
• و اما مثالی در این رابطه: این را در ذهن خود متصور شوید که یک قراردادی بین دو طرف انجام شده است. و طبیعتا به تبع آن تعهداتی بر عهده‌ی دو طرف معامله است. حال در این زمان یکی از طرفین معامله به عنوان خواهان یک دادخواستی را بر علیه فرد مقابلش مطرح می‌کند. و‌ مدعی این می‌شود که آن فرد تعهداتی که در معامله گفته بود را انجام نداده است.
• پس در اینجا اگر فرد خوانده، در برابر دادخواستی را بر علیه خواهان مطرح کند. و او هم مدعی بر عدم اجرای تعهدات خود شود این دادخواست، دعوای متقابل خواهد بود. چرا؟ زیرا اینکه هر دوی این دادخواست‌ها در خصوص یک موضوع( که در اینجا همان قرارداد است) مطرح شده است.

 

 

شرایط دعوای متقابل چیست؟

اين دادخواست نيز مانند ساير دادخواست‌ها دارای شرایطی است که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

 

1/ اقامه نمودن دعوا از سوی خوانده علیه خواهان

این نوع دادخواست باید به صورت الزامی و حتما از طرف خوانده‌ی دعوا اقامه شود. پس طرح نمودن این دعوا از طرف شخص ثالث دعوای متقابل به حساب نمی‌آید. بر طبق ماده ١٤١ قانون آیین دادرسی مدنی، خوانده این حق را دارد که مقابل ادعای خواهان اقامه دعوا کند. در این شرایط این دادخواست با دعوی اصلی منشا واحد و یکسانی دارد و یا با آن ارتباط کاملی دارد. و هر دوی این شرایط بررسی می‌شود. و اکر متقابل نباشد، در دادگاه‌های صالح به صورت جدا رسیدگی خواهند شد. زمانی دو دادخواست ارتباط کاملی خواهند بود که گرفتن تصمیم در هر یک موثر بر دیگری باشد. پس نتیجتاً باید از سوی خوانده اقامه شود.

 

2/ مربوط بودن موضوع آن با دعوای اصلی

موضوع دو دعوایی که صورت می‌گیرد نباید متفاوت باشند. در واقع باید یکسان باشند. اگر بخواهیم مثالی در این زمینه بزنیم این است که مثلا برای دادخواست که درباره‌ی قرارداد خودرو، دعوای ملک تنظیم کرد. اما در یک صورت می‌شود که در رابطه با ایت موضوع دعوای متقابل تشکیل داد. و آن این است که اگر خریدار خودرو و ملک در خصوص شرایط فسخ نمودن قراردادشان اختلاف داشته باشند. و فروشنده بیاید و بر علیه خریدار دادخواستی را تنظیم کند. و به دادگاه آن را ارائه دهد، خریدار هم می‌تواند بر علیه فروشند چنین دادخواست تقابل را نیز تنظیم نماید. پس در واقع اگر دعاوی متفاوت باشند، به علت نداشتن ارتباط کامل با موضوع اصلی و نداشتن عامل مشترک، دادگاه قرار عدم استماع دعوا را می‌تواند صادر نماید.

 

نکته‌ای در این رابطه: به هر حال با اینکه قانون گذار از دو موضوع که منشا یکسانی دارند. و همچنین ارتباط کاملی دارند صحبت کرده است. ولی این دو دادخواست مطرح شده دارای تعارف متفاوتی از هم دارند. یعنی ممکن است که دو دادخواستی که طرح می‌شوند منشا یکسانی داشته باشند. اما ارتباط کاملی با یکدیگر نداشته باشند. پس در نتیجه باید هر دو فاکتور منشا و ارتباط کامل را با هم داشته باشند.

 

3/ دعوا باید در مهلت تعیین شده ارائه شود

خوانده در این دادخواست می‌تواند درخواست خودش را تا قبل از اولین جلسه‌ی دادرسی که صورت می‌گیرد، ارائه دهد. و زمانش تا پس از پایان اولین جلسه‌ی دادرسی پایان خواهد یافت. در واقع منظور از این زمان‌ها این است که زمان رسیدگی به خوانده و خواهان ابلاغ و رسیدگی شروع شده باشد.

• نکته: اگر جلسه‌ برای ابلاغ وقت رسیدگی به دو طرف یا یکی از آن‌ها تجدید بشود، آن اولین جلسه‌ی دادرسی به حساب نخواهد آمد. پس اگر بعد از دادن درخواست و دعوت نمودن طرفین دعوا، جلسه‌ی دادگاه برگزار نشود. یا خوانده زمان دفاع را پیدا نکند، آن اولین جلسه به شمار نمی‌آید.
• به عنوان مثال: اگر همه‌ی تایم جلسه‌ی دادگاه صرف اظهارات خواهان شود، و خوانده نتواند پاسخی را بدهد، یا اینکه پاسخ او طولانی شود، و وقت جلسه کافی نباشد، جلسه‌ی بعد را بر مبنای شنیدن و ادامه‌ی دفاعیات خوانده می‌گذارند. یعنی ادامه‌ی اولین جلسه خواهد بود.

 

 

عناصر این دادخواست کدام‌ اند؟

به طور کلی عناصر چنین دادخواستی به شرح زیر است؛

• دادخواستی که مسبوق به مطرح کردم دعوایی دیگر که به آن دادخواست اصلی(کمی قبل در خصوص آن توضیح دادیم) می‌گوییم باشد.
• منشا آن دعوایی که صورت گرفته و منشا دعوایی اصلی یکی و ارتباط کامل با یکدیگر داشته باشند. به نوعی در راستای هم باشند.
• دادخواستی که خوانده مطرح می‌کند، مبتنی بر صلح در رابطه با درخواست اصلی به او و درخواست تهاتر یا فسخ از جانب خوانده، دعوای متقابل نیست.

 

مزایا و معایب دعوای متقابل کدام است؟

همانطور که ممکن است بدانید که این نوع درخواست‌ها دارای مزایا و معایبی هستند. که نمونه‌ای از آن‌ها را در ادامه ارائه خواهیم داد.

مزایا: صرفه جویی نمودن در زمان؛ در صورت اقامه شدن دعوای متقابل به جای این که دو دعوی در طول یکدیگر بررسی شوند، که طبیعتا زمان بیشتری را هم می‌گیرد. در عرض و در کنار هم مورد رسیدگی و بررسی قرار می‌گیرند. باعث صرفه جویی در هزینه نیز می‌شود. همانطور که ممکن است بدانید که از نظر هزینه‌ی حکم و دادرسی تفاوتی در هزینه دعوی اصلی و تقابلی ندارد. اما در خصوص حق الوکاله وکیل؛ بر اساس ماده ٤ آیین تعرفه وکیلان، دعوی تقابلی نصف حق الوکاله مرحله بدوی است. و در هر صورت مابه التفاوت آن چه بر خوانده و چه بر خواهان تحمیل شود در هر صورت صرفه جویی است.

معایب: اطاله دادرسی؛ یکی از موضوعات که شاید مطلوب نباشد این است که از نظر خواهان دعوی اصلی، دادن زمان و فرصت به خوانده، و پیش بردن دو دعوی با یکدیگر(منظور دعوی اصلی و متقابل است)، ممکن است هزینه و زمان زیادی ببرد. و همچنین نسبی بودن دادگاه؛ منحرف شدن از صلاحیت دادگاه، شاید به قاعده‌های مرتبط با صلاحیت لطمه وارد کند. اما به دلیل داشتن خوبی‌های پیشبرد دو پرونده با یکدیگر، قابل توجه نخواهد بود.

 

 

سخن پایانی ...

قصد ما در این مقاله این بود که بررسی دعوای متقابل در دادگاه بپردازیم. امیدواریم که برایتان مفید بوده باشد. این را هم در نظر داشته باشید که استفاده کردن از مشاوره‌ها‌ی حقوقی یک وکیل متخصص که تجربه‌ی زیادی دارد، در تمامی مراحل رسیدگی به پرونده‌های حقوقی و کیفری از اهمیت بالا و زیادی برخوردار است. در نتیجه با استفاده و انتخاب یک وکیل با تجربه می‌توانید در هزینه‌های دادرسی و وقت خود بسیار صرفه جویی کنید. لذا می‌توانید در این زمینه از آقای مهدی علیجانی بهترین وکیل اصفهان، کمک بگیرید. همچنین می‌توانید نظرات خود را در قسمت دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم.