انواع جرایم رایانه ای و مجازات آن

امروزه با گسترش فضای مجازی و دسترسی آسان اکثر افراد به این شبکه‌ها، طبیعا در کنار مزایایی که برای زندگی بشر دارد، معایبی را نیز به دنبال خواهد داشت. و از جمله این معایب‌ها جرایم رایانه ای یا جرم‌های سایبری است. پس به همین منظور قانون مجازات اسلامی این مورد را جرم انگاری کرده. و برای آن‌ها مجازات نیز تعیین کرده است. و همچنین قانون گذار برای جلوگیری از اختلال در فضای مجازی که در حال حاضر عده‌ی زیادی از مردم از آن استفاده می‌کنند، قوانینی نیز وضع کرده است. در ادامه در وکیل اصفهان با ما همراه باشید. می‌خواهیم به بررسی این موضوع و همچنين بررسی مجازات هر کدام از آن‌ها بپردازیم.

 

به چه جرم‌هایی جرایم رایانه ای می‌گوییم؟

جرایم رایانه ای یعنی اینکه فردی با استفاده و به کار گیری ابزارهای رایانه‌ای، مانند کامپیوتر، لپ تاپ و... جرمی را مرتکب شود. به عنوان مثال: فردی با استفاده از کامپیوتر اقدام به اعمال مجرمانه‌ای مثل کسب اطلاعات شخصی دیگران یا هک کردن حساب کاربری و بانکی آن‌ها و... کند. به طور کلی هر عمل یا ترک عملی که به کمک سامانه‌های مخابراتی و یا از طریق اینترنت در فضای مجازی صورت بگیرد. و قانون آن را نیز ممنوع کرده باشد. و همچنین برای آن نیز مجازات تعیین شده باشد می‌گوییم.

 

انواع جرم‌های سایبری و مجازات آن‌ها کدام‌اند؟

بر اساس مصوبه‌ی 5 خرداد سال 1388، این جرم‌ها به دسته‌ها و انواع زیر تقسیم بندی می‌شوند. و در ادامه سعی خواهیم کرد که به بررسی و توضیح مجازات هر کدام از آن‌ها نیز بپردازیم.

 

1- جرایم یارانه ای علیه سامانه‌های مخابراتی و یارانه‌ای:

• دسترسی غیر مجاز در جرم‌های سایبریبر اساس ماده‌ی1، هر فردی که به صورت غیر مجاز به سامانه‌های رایانه‌ای و یا مخابراتی یا داده‌ها، که از طریق تدبیرهای امنیتی حفظ شده‌اند دسترسی پیدا نماید، چنین مجازاتی خواهد داشت. حبس از 90 روز الی یک سال. یا جزای نقدی شامل او خواهد شد. جزای نقدی از 500000 تومان تا 2000000 تومان. یا اینکه به هر دو مجازات ذکر شده محکوم خواهد شد.
• شنود غیر مجازبر اساس ماده‌ی 2، هر کسی که به صورت غیر مجاز درون مایه‌ی در حال جا به جایی ارتباطات غیر عمومی(خصوصی) در سامانه‌های مخابراتی یا رایانه‌ای را شنود کند، چنین مجازاتی شامل او خواهد شد: 6 ماه الی 2 سال حبس، یا جزای نقدی به مبلغ 1000000 تومان الی 4000000 تومان. یا اینکه بر اساس جرمش ممکن است به هر دو این‌ها محکوم شود.
• جاسوسی رایانه‌ای
  بر اساس ماده‌ی 3، در جرم‌های سایبری اگر کسی به صورت غیر مجاز نسبت به یک‌سری داده‌های محرمانه و سری ذخیره شده یا در حال انتقال در سامانه‌های مخابراتی یا رایانه‌ای مرتکب اعمالی که در ادامه خواهیم گفت شوند، به مجازاتی محکوم خواهند شد.
  الف) دسترسی پیدا کردن به داده‌های ذکر شده یا تحصيل یا شنود هر کدام از آن‌ها، دارای مجازات 1 الی 3 سال حبس یا جزای نقدی از 2000000 تومان الی 6000000 تومان خواهد داشت. یا اینکه هر دوی این مجازات‌ها شامل او خواهد شد.
  ب) دسترسی یافتن به داده‌ها در قرار دادن آن‌ها در اختیار افرادی که هیچ گونه صلاحیتی در قبال آن ندارند، به حبس 2 الی 10 سال محکوم خواهند شد.
  ج) اگر داده‌هایی که دسترسی پیدا کرده‌اند را در اختیار شرکت، گروه یا دولت‌های بیگانه قرار دهند، به حبس 5 تا 15 سال محکوم خواهند شد‌.

 

 

2- جرم‌های علیه صحت و تمامیت داده‌ها:

• جعل رایانه‌ای
  بر اساس ماده 6، اگر فردی به صورت غیر مجاز مرتکب اعمالی مانند تغییر یا ایجاد کردن داده‌های قابل استناد و یا وارد کردن تقلب به داد‌ها و یا تغییر داده‌ها و همچنين تغییر در علائمی که در کارت‌های حافظه و... شود. جاعل محسوب خواهد شد. و مجازات 1 تا 5 سال حبس را خواهد داشت. و یا جزای نقدی 2000000 تا 10000000 تومان. یا با توجه به شرایط به هر دوی این مجازاتی که ذکر شد، محکوم خواهند شد.
  اگر هم کسی با اینکه بداند که داده‌های موجود در تراشه‌ها یا کارت‌های حافظه جعلی هستند. اما باز هم از آن ها استفاده کند، او نیز به مجازات‌هایی که در ماده‌ی 6 گفته شد؛ محکوم می‌شود.

 

3- اختلال و تخریب در داده‌ها

• بر طبق ماده‌ی 8، اگر فردی داده‌های فردی دیگر را از سامانه‌های رایانه‌ای حذف یا از بین ببرد. و یا اینکه آن‌ها را مختل و یا غیر قابل پردازش کند. مجازاتی شامل شش ماه الی دو سال حبس و یا اینکه جزای نقدی به مبلغ 1000000 تومان الی 4000000 محکوم می‌شود. یا اینکه بر اساس شرایط و جرمش، ممکن است هر دوی این مجازات‌ها شامل او شود.
  البته نکته‌ی حائز اهمیتی که لازم است در اینجا بگویم این است که هر عملی مثل جا به جایی، حذف، پخش، دستکاری و... داده‌ها یا مخفی نمودن آن‌ها و همچنین اعمالی مانند تغییر رمز که باعث شود دسترسی فرد اصلی مختل شود. شخص مجرم مجازاتش توسط قانون گذار جرم انگاری می‌شود. و به سزای اعمال خود خواهد رسید.

 

4- کلاه‌برداری و سرقت رایانه‌ای

• سرقت رایانه‌ای
  بر اساس ماده‌ی 12 قانون جرایم رایانه ای، اینگونه سرقت زمانی محقق می‌شود که فردی اطلاعات و یا داده‌هایی که به شخصی دیگر مربوط هستند را به طور غیر مجاز سرقت کند.
• کلاه‌برداری رایانه‌ای
  بر طبق ماده‌ی 13 قانون جرم‌های سایبری، استفاده کردن به صورت غیر مجاز از داده‌های مخابراتی و یا رایانه‌ای به منظور انجام عمل‌های متقلبانه مثل وارد کردن، محو کردن، تغییر و یا ایجاد اطلاعات و اخلال در سامانه برای تحصیل نمودن مال، برای خود فرد. و یا همچنین انجام این عمل برای دیگران، نوعی کلاه‌برداری رایانه‌ای به حساب می‌آید. و آن شخصی که مرتکب چنین جرمی شده است. علاوه بر اینکه باید رد مال صورت بگیرد، مجازات یک سال الی پنج سال حبس. و یا جزای نقدی از 2000000 تا 10000000 تومان محکوم خواهد شد.
  اما در این رابطه، با توجه به ماده‌ی 67 قانون تجارت الکترونیک، در خصوص مجازات چنین کلاه‌برداری‌هایی، علاوه بر اینکه آن مالی که کلاه‌برداری شده‌ است. باید به صاحب اصلی‌اش برگرداننده شود، باید جزای نقدی که مشخص شده است را نیز بپردازد.

 

5- نشر اکاذیب و هتک حیثیت

• بر اساس ماده‌ی 16 قانون جرایم رایانه‌ای؛ اگر فردی فیلم یا صدای دیگری را به وسیله‌ی سیستم‌های مخابرات تغییر، تحریف کند. و آن‌ها را پخش و انتشار دهد. به طوری که عرفا باعث هتک حیثیت فرد بشود، شامل مجازات نقدی از 500000 تا 4000000 تومان و یا اینکه جزای نقدی از نود و یک روز الی دو سال حبس، و یا بر اساس شرایط به هر دو این مجازات‌ها محکوم می‌شود.
• اما نکته‌ی مهمی که لازم است در اینجا ذکر کنم این است که، اگر فردی با منتشر و پخش کردن صدا، فیلم، اسکرین شات خصوصی افراد او را تهدید کند. حتی اگر تهدید او عملی نشود، او مرتکب جرمی شده است. و حتی می‌توان از او شکایت کرد‌. پس در نتیجه اگر فردی با جرائم ماده‌ی 16 و 17 که در بالا توضیح دادیم. شما را تهدید کرد، شما باید بدون هیچ ترس و واهمه‌ای به دادسرای مربوطه مراجعه نمایید و از فرد مجرم شکایت نمایید.

 

 

نمونه‌هایی دیگر از جرم‌های سایبری

1/ توهین به مقدسات در فضای مجازی: توهین نمودن مقدس‌های مذهبی مانند پیامبران، ائمه و هر گونه در فضای سایبری از قبیل Telegram, WhatsApp, Instagram و یا هر برنامه‌ی دیگری، جرم به حساب می‌آید.
2/ مزاحمت‌های اینترنتی
این نوع مزاحمت‌ها که در بستر‌هایی مانند Telegram, WhatsApp و... صورت میگیرد، و همچنین ارسال کردن عکس و فیلم‌هایی که باعث از بین بردن آبرو و حیثیت طرق مقابل شود. نیز جرم است.
3/ منتشر کردن محتواهای غیر اخلاقی
انتشار محتوای مبتذل و مستهجن و توزیع یا معامله‌ی آن‌ها نیز جرم شناخته می‌شود. و به حبس و جزای نقدی، فرد مجرم محکوم‌ می شود.

 

اما قانون جرایم رایانه ای در چه سالی به تصویب رسید؟

این قانون در سال 1388 به منظور تعیین مصادیق مجرمانه از فضای مجازی و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی، به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این قانون در پنج بخش و پنجاه و پنج ماده تنظیم شده است. حبس و مجازات نقدی مجازات‌هایی است که برای کسانی که مرتکب این جرم‌ها شده‌اند وضع می‌شود. همچنین تاریخچه جرم‌های سایبری در کشور ما به اوایل دهه‌ی 1380 بر می‌گردد. و در دهه، بیشتر حوزه‌هایی را در بر می‌گرفت که بیشتر به جعل کردن سندهای اشخاص و دولت ارتباط داشت. و اولین جرم رایانه ای در خرداد ماه 1378 به ثبت رسید.

 

آیا هک کردن اکانت افراد نیز جرم محسوب می‌شود؟

در رابطه با این سوال باید بگوییم بله. بر اساس ماده‌ی 1 قانون جرایم رایانه ای اگر فردی به صورت غیر مجاز اقدام به این عمل نماید. و به اطلاعات شخصی فرد نفوذ و دسترسی پیدا کند، جرمی مرتکب شده است. و مجازات او نیز حبس و یا جزای نقدی یا هر دوی آن‌ها خواهد بود. که در بالا به طور کامل ماده‌ی 1 را بررسی کردیم.

 

آیا اسکرین شات گرفتن نیز جرم به شمار می‌آید؟

همانطور که در مقاله‌ی اسکرین شات، مدرک یا جرم؟ در سایت وکیل اصفهان به طور کامل توضیح دادیم، اسکرین شات به تنهایی جرم حساب نمی‌شود. ولی اگر از این عکس علیه دیگران با نیت بدی استفاده شود مانند تهدید کردن فرد، آشکار کردن اسرار خصوصی فرد و... جرم به شمار می‌آید. و مجازاتی نیز در پی دارد.

 

 

در نهایت ...

برای توضیح دادن جرم‌های سایبری باید بدانیم که توسعه و پیشرفت کردن تکنولوژی و نقش بسیار مهم آن در جامعه‌ی ما و همچنین دیگر جوامع، به یک چالش تبدیل شده. و علاوه بر این‌ها نمی‌توان از تاثیر فضای مجازی، کامپیوتر و... نیز بر زندگیمان غافل شویم. در این مقاله سعی ما بر این بود که جرم‌های سایبری و مجازات هر کدام از آن‌ها را به طور کامل توضیح دهیم‌. و به سوالات احتمالی که ممکن است در ذهن شما ایجاد شده باشد پاسخ دهیم. اما اگر باز هم سوالی در این زمینه دارید می‌توانید با بهترین وکیل اصفهان، آقای مهدی علیجانی ارتباط برقرار نموده و از ایشان راهنمایی بخواهید. منتظر نظرات با ارزش شما هستیم.