نفقه چیست و شامل چه چیزهایی می‌شود؟ { 7 نکته کاربردی}

سلام خدمت شما همراهان عزیز. خیلی خوشحالم که با یکی دیگر از مقالات کاربردی وکیل اصفهان در خدمت شما عزیزان هستم. ازدواج از جنبه‌ی حقوقی و به دور از مسائل احساسی و عاطفی در کنار رشد افراد نوعی قرارداد است که طی آن باید تعهدات طرفین به نسبت یکدیگر مشخص گردد. در عقد نکاح زن و مرد باید به نسبت وظایف و خود کاملا آگاه باشند و دو کفه‌ی ترازو برابری کند تا عدالت حقوقی ازدواج اجرا گردد. از جمله حقوق زن و تکالیف مرد نفقه است. در این مقاله قصد دارم شما را با این حق خانم و همچنین فرزندان و خویشاوندان آشنا کنم.

1. میزان نفقه زن خانه‌دار

در میزان نفقه زن خانه‌دار در ایران به شرایط مختلفی بستگی دارد و به طور دقیق توسط قانون مشخص نشده است.

با این حال، طبق ماده 1106 قانون مدنی، تمامی مخارج زندگی زن، از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، لوازم زندگی، دارو و درمان و سایر هزینه‌های متعارف بر عهده شوهر است. قانونگذار در تعیین میزان نفقه، شأن و منزلت زن، وضع مالی شوهر، محل زندگی، هزینه‌های زندگی و سایر شرایط خاص را در نظر می‌گیرد.

2. عوامل مؤثر بر میزان نفقه زن خانه‌دار

شأن و منزلت زن: هر چه شأن و منزلت اجتماعی و خانوادگی زن بالاتر باشد، نفقه او نیز بیشتر خواهد بود.

وضع مالی شوهر: اگر شوهر ثروتمند باشد، باید نفقه بیشتری به همسرش پرداخت کند.

محل زندگی: هزینه‌های زندگی در شهرهای بزرگتر معمولاً بیشتر است،

هزینه‌های زندگی: با توجه به نرخ تورم و افزایش قیمت‌ها، میزان نفقه نیز باید به طور متناسب افزایش یابد.

سایر شرایط خاص: شرایطی مانند بارداری، بیماری، حضانت فرزند و غیره نیز می‌تواند بر میزان نفقه تأثیرگذار باشد.

تعیین دقیق میزان نفقه در هر مورد به بررسی توسط قاضی دادگاه نیاز دارد.

 

3. نفقه چیست و چه چیزهایی شامل آن می شود؟

نفقه بر اساس قانون مدنی 1107 نوعی هزینه‌ی لازم زندگی است که صرف تامین مسکن، خوراک و پوشاک اثاثیه‌ی منزل، درمان و حتی خادم می‌گردد. (قبلا این هزینه شامل هزینه‌های دارویی و بهداشتی و آرایشی نبود. بعد از انتقادهای وارده تعریف و مصادیق نفقه تغییر یافت.) برای این نوع خرجی هیچ گونه مبلغ ثابتی نیست. قاعده کلی مبنی بر تامین همه‌ی نیازهای متعارف و متناسب شان زن می‌باشد.

برای تعیین این حق زن و مرد باید با یکدیگر به توافق برسند در غیر این صورت توسط کارشناس مشخص می‌شود. اگر زن وظایف زوجیت را انجام دهد و مرد نفقه‌ی وی را پرداخت نکند خانم می‌تواند از سمت دادگاه مطالبه‌ی این هزینه را داشته باشد و تقاضای تعقیب کیفری همسر خود را داشته باشد. نفقه به دو گروه از افراد تعلق می‌گیرد زوجه و اقارب نسبی در خط عمودی مثل پدر مادر و فرزند.

4. شرایط گرفتن نفقه برای زن در ایران

در قانون ایران، نفقه به مجموعه هزینه‌های زندگی زن، از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، لوازم زندگی، دارو و درمان و سایر هزینه‌های متعارف گفته می‌شود که بر عهده شوهر است.

 

5. برای دریافت نفقه، زن باید شرایط زیر را داشته باشد :

عقد نکاح دائم: نفقه فقط در ازدواج دائم تعلق می‌گیرد. در ازدواج موقت، زن فقط در صورتی که در عقد شرط شده باشد، مستحق نفقه خواهد بود.

تمکین: زن باید تمکین عام و خاص از شوهر خود داشته باشد. تمکین عام به معنای اطاعت از شوهر در امور مربوط به زندگی مشترک و تمکین خاص به معنای برقراری رابطه زناشویی است.

 

6. مواردی که زن مستحق نفقه نیست :

ترک زندگی بدون دلیل: اگر زن بدون دلیل موجه زندگی مشترک را ترک کند، مستحق نفقه نخواهد بود.

نشوز: اگر زن از انجام وظایف زناشویی خود بدون عذر شرعی امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.

محکومیت به مجازات‌های سنگین: اگر زن به جرایم سنگین محکوم شده باشد و در حال تحمل مجازات باشد، ممکن است مستحق نفقه نباشد.

 

7. انواع نفقه

الف) زوجه

مطابق قانونی مدنی ریاست یک خانواده بر عهده‌ی مرد است. برای تداوم این حق وظیفه‌ی مهمی بر دوش اوست که پرداخت نفقه می‌باشد. در عقد موقت این نوع خرجی بر عهده‌ی مرد نیست. اگر با وجود تمکین زن شوهر از پرداخت این نوع هزینه امتناع کند، زن قادر است با طرح دعوی حقوقی محکومیت وی را از دادگاه تقاضا کند.

در صورت صدور حکم و عدم توانایی مرد در پرداخت این هزینه، خانم در صورت تمایل می‌تواند تقاضای طلاق کند. اگر شوهر امتناع کند و تحت تعقیب جزایی قرار گیرد با اثبات عدم پرداخت این هزینه به دو علت عدم پرداخت نفقه و مجازات مقرر در قانون محکوم می‌گردد. در عقد موقت زن نمی‌‎تواند از مرد این نوع خرجی را دریافت کند. صرفا در صورت رابطه‌ی زناشویی یا اعلام آمادگی خانم برای آغاز زندگی مشترک و اهمال کاری همسر می‌تواند این درخواست را داشته باشد.

ب) فرزندان

پرداخت مخارج فرزند هم بر عهده‌ی مرد است. در صورت استطاعت مالی و کوتاهی در این زمینه طبق ماده‌ی 642 کتاب تعزیرات با وی برخورد قانونی خواهد شد. همچنین اگر فرزند به دادگاه شکایت کند پدر به سه الی پنج ماه حبس محکوم می‌گردد. در صورت فوت پدر ادای این حق بر عهده‌ی پدربزرگ یا سایر اجداد پدری است. درغیر این صورت بر عهده‌ی مادر و بعد اجداد مادری است. برای تعیین نفقه‌ی فرزند مشترک دادگاه این موضوع را به کاشناس مربوطه ارجاع می‌دهد.

بعد از برسی وضعیت مالی پدر و رابطه‌ی آن‌ها با فرزند میزان نفقه مشخص می‌گردد. این مبلغ برای همه یکسان نیست و تحت تاثیر شرایط زندگی افراد می‌باشد. مسئله‌ای که آشکار است: شخص باید نیازهای اولیه‌ی فرزند را در حد استطاعت مالی تامین کند. نفقه به پسر تا 18 سالگی و برای دختر در صورت عدم اشتغال به کار تا زمان ازدواج تعلق می‌گیرد.

ج) خویشاوندان یا اقارب

طبق ماده‌ی 1196 قانون مدنی صرفا خویشاوندان نسبی ( خونی با هم خویشاوند هستند در خط عمودی صعودی ونزولی) حق پرداخت نفقه همانند طبقات ارث را  نسبت یک دیگر دارند. این نوع انفاق به افرادی تعلق می‌گیرد که از افراد دیگر زاده شده‌اند. مثال: پدر و بعد اجداد پدری و سپس فرزند و نوه. شرط اصلی پرداخت این هزینه فقر و عدم توانایی مالی نفقه گیرنده و استطاعت مالی نفقه دهنده می‌باشد. لازم به ذکر است که پرداخته نفقه‌ی همسر بر سایرین در اولویت می‌باشد.

تامین هزینه‌ی اقارب برای رفع احتیاج است. در نتیجه، هرگاه احتیاج به نحوی رفع گردد، دیگر وظیفه‌ای برای پرداخت وجود ندارد. یکی دیگر از ویژگی‌های این نوع انفاق متقابل بودن آن می‌باشد. همان‌گونه که پدر هزینه‌های فرزند را رفع می‌کند بعد از تمکن مالی، فرزند موظف است این حق را ادا کند.

چند نکته 

1. اگر حضور زن در منزل مشترک باعث آسیب و ضرر بدنی، مالی و یا شرافتی گردد؛ قادر است از طریق دادگاه در خواست زندگی در مکان امن و همچنین پرداخت نفقه را بخواهد. باید توجه داشت حتی اگر زن نیز درآمد مستقلی داشته باشد مرد از پرداخت خرجی معاف نمی‌گردد.
2. تا قبل از سال 1381 اگر عقدی به دلیل فوت همسر منحل می‌گردید زن موظف بود به مدت 4 ماه و 10 روز عده نگه دارد و در این مدت زمان قادر به مطالبه‌ی نفقه از سمت خانواده‌ی همسر نبود. بعد از اصلاح ماده‌ی 1110 زن از این شرایط برخوردار است که در زمان عده نیز خرجی خود را از سمت خانواده‌ی همسر مطالبه کند.
3. زن می‌تواند این نوع هزینه‌ی خود را حتی از زمان گذشته درخواست کند. در صورتی که برای فرزندان مشترک پرداخت این خرجی از زمان تقدیم دادخواست الزامی است و فرزند نمی‌تواند مدعی عدم پرداخت نفقه‌ی گذشته‌ی خود گردد.
4. اگر مرد به مدت شش ماه خرجی زن را پرداخت نکند زن در صورت ناشزه نبودن حق طلاق دارد.
5. پرداخت این نوع هزینه در طلاق توافقی به توافق زوجین وابسته است به دلیل اینکه این مسئله باید در گواهی عدم سازش ذکر گردد.
6. نفقه‌ی زن بعد از طلاق و در مدت سه ماه عده بر عهده‌ی آقا است. حتی تهیه‌ی مسکن در این مدت نیز از وظایف اوست. البته در طلاق بائن که مرد در زمان عده حق بازگشت به زن را ندارد دیگر حق پرداخت این هزینه بر عهده‌ی او نیست.

مزایای مطالبه‌ی نفقه توسط وکیل 

1. وکیل واجد شرایط و آگاه در این زمینه با توجه به شناخت قوانین می‌تواند در زمان کمتری نفقه را مطالبه کند.
2. او می‌تواند بدون حضور خانم در دادگاه حق وی را دریافت کند.
3. وکیل در صورت آگاهی نسبت به اموال مرد قادر به توقیف آن‌هاست.
4. در صورت عدم پرداخت این هزینه وکیل وکیل قادر به دریافت حکم جعل او بدون نیاز به حضور زن می‌باشد.
5. بعد از اثبات عدم پرداخت این هزینه وکیل می‌تواند طلاق زن را بگیرد.

مراحل دادخواست نفقه از طریق وکیل

برای تحویل مدارک خود نیاز به ملاقات حضوری به وکیل دارید. مدارک لازم اصل سند ازدواج، اصل شناسنامه و کپی کارت شناسنامه می‌باشد. در صورت نبود اصل سند ازدواج از دفترنامه‌ی محل انعقاد عقد کپی آن را تهیه کنید. وکیل شما موظف است  برای مطالبه‌ در جلسات دادگاه حضور داشته باشد.

صحبت پایانی

در این مقاله سعی کردم تمامی موارد مرتبط با نفقه را خدمت شما عزیزان ارائه دهم. مجدد توصیه می‌کنم برای مطالبه‌ی این حق در زمان کوتاه بدون نیاز به حضور شما از وکیل آگاه در این زمینه استفاده کنید. تیم قوی و حرفه‌ای وکیل اصفهان آماده‌ی خدمت‌رسانی به شما عزیزان در این زمینه است. برای دریافت مشاوره در این زمینه با ما در ارتباط باشد.

مشاوره حقوقی رایگان با وکیل اصفهان - وکیل خانواده در اصفهان - وکیل طلاق در اصفهان - وکیل ملکی در اصفهان - وکیل کیفری در اصفهان

---

همیشه بخاطر داشته باشید؛ مسائل مشابه حقوقی الزاماََ راه حل مشابهی ندارند بدون مشورت با وکیل یا مشاور حقوقی هیچ گونه اقدامی انجام ندهید.