اثبات نسب پدر و فرزندی+ مراحل آزمایش DNA

نسب به معنای نژاد و خاندان است. و در قانون رابطه خونی بین دونفر را مشخص میکند مانند نسب پدر و فرزند یا نسب برادر و خواهر. گاهی در مورد این روابط خونی شبهه و شک وجود دارد که یکی از رایج ترین آن نسب پدر و فرزندی است. چون امکان صیغه هم برای مردان است برای فرزندان این نوع روابط ممکن است دردسر ساز شود. در مقاله‌ی حاضر به راه های مختلف اثبات این نسبت مانند آماره قانونی و فراش، شهادت و اقرار میپردازیم و در نهایت آخرین راه یعنی آزمایش DNA و مسائل مربوط به آن را مطرح می‌کنیم.

 

 

اثبات نسب پدر و فرزندی

اثبات این مورد با نسب مادر و فرزند متفاوت است. چون مادر نمیتواند دوره حاملگی و اثرات آن را پنهان کند. از طرفی سند تولد کودک در بیمارستان و شناسنامه کودک هم جز مستندات و دلایل نسب مادری است. ولی چون بسته شدن نطفه کودک پشت درهای بسته صورت می‌گیرد. برای مرد امکان رد و نفی وجود دارد که برای این منظور، فرزند متولد شده و یا مادر او برای بهره بردن کودک از حقوق قانونی دست به شکایت و طرح دعوا می‌زنند.

 

شرایط طرح دعوی و دادگاه

در صورت هرگونه شبهه برای طرح دعوا فرد شاکی به دادگاه خانواده مراجعه میکند. یکی از موارد مراجعه نفی ولد است. یعنی انکار کودک توسط پدر یا هرفردی که این موضوع را می‌داند. برای قبولی دعوا در دادگاه باید از زمان اطلاع پدر از وجود فرزند کمتر از 2 ماه گذشته باشد. و یا درصورتی که تاریخ تولد کودک از پدر پوشانیده شود و بعد پدر متوجه آن شود از زمانی که این اختلاف زمان را بفهمد 2 ماه وقت دارد تا به دادگاه مراجعه کند، در غیر این صورت قابل قبول نیست.

 

آماره قانونی

آماره دو نوع دارد، آماره قانونی و آماره قضایی. در حقیقت آماره قانونی، شرایط در خصوص اثبات یک موضوع را برای قاضی مشخص می‌کند و مبنای علم اوست. وتا زمانیکه خلاف آن ثابت نشود درست درنظرگرفته می‌شود. ولی آماره قضایی به نظر قاضی واگذار شده است که در خصوص شهادت شهود، و مابقی ماجرا چه تصمیمی میگیرد.

 

آماره فراش

یکی از اقسام آمار قانونی، آماره فراش است که به معنی بستر است. در آن بیان میکند فرزند متولد شده زن شوهر دار طبق عرف متعلق به شوهر اوست مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

 

 

نحوه ی اثبات نسب پدر و فرزندی به وسیله آماره فراش

1. درصورت مزدوج بودن: از تاریخ نزدیکی زوجین تا زمان تولد، کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد. چون این مدت حداقل و حداکثر ماه هایی است که اگر کودک به دنیا بیابد زنده میماند. مگر اینکه خلاف آن ثابت شود مثلا شوهر در اثر تصادف در بیهوشی باشد و اسناد و مدارک بیمارستانی دلالت بر آن کند که وی مدتی طولانی در بیهوشی بوده و با این وضعیت، قادر به نزدیکی با همسر خود نبوده است.
2. بسته شدن نطفه قبل از نکاح: درصورتیکه از تاریخ ازدواج تا تولد کودک، کمتر از 6 ماه و بیشتر از 10 ماه نگذشته باشد، کودک متعلق به شوهر است.
3. بعد از جدایی: اگر مادر پس از انحلال نکاح ازدواج مجدد نکرده باشد، کودک متعلق به شوهر خواهد بود. به شرطی که از تاریخ جدایی تا تولد کودک کمتر از 6 ماه و بیشتر از 10 ماه نگذشته باشد. مگر اینکه مثلا شوهر به وکیل وکالت داده باشد برای مسائل جدایی و خود به خارج سفر کرده باشد و طبق مهر ورود و خروج در زمان بسته شدن نطفه در کشور نباشد. البته دادگاه های طلاق ایران قبل از جدایی از خانم برگه آزمایش بارداری منفی میخواهد.
4. بعد از جدایی و ازدواج مجدد مادر: بعد از انحلال نکاح مادر و ازدواج مجدد او، اگر از تاریخ طلاق 10 ماه نگذشته و ازدواج دوم به 6 ماه رسیده باشد، طفل متعلق به شوهر دوم خواهد بود. مگر آنکه یک آماره قانون قطعی دیگری خلاف آن را ثابت کند.

 

تفاوت آماره و دلیل

دلیل، مبنای حکم است و قاضی باید بر اساس آن، حکم صادر کند. ام آماره، نوعی دلیل غیر مستقیم و نشانه است که به علم قاضی کمک می کند ولی قاضی مکلف نیست، بر مبنای آن‌ها، حکمی صادر نماید. دلایل در قانون، حصری و اثبات شده هستند.اما آماره قضایی به کشف قاضی مروط است.

 

 

شهادت در مورد نسب پدر و فرزندی

یکی از شمایل اثبات، شهادت شاهدین است. یعنی شاهدین از نحوه ی رابطه و واقعیت ماجرا اطلاع دارند. شاهدین باید شهادت خود را به صورت کتبی بنویسند و امضا کنند. طبق قانون در دعوای غیر‌مالی شهادت دو مرد کفایت می‌کند. در مورد صحت و سقم شهادت دادگاه باید تصمیم گیری کند.

 

اقرار به نسب پدرو فرزندی

اقرار یعنی بیان کردن مطلبی برعلیه خود و به سود دیگری در مورد موضوع مورد ادعا. به همین علت ندر اکثر مواقع مطلبی را که فرد به ضضر خود و سود دیگران بیان میکند، واقعیت است. اما در این مورد پدر و فرزندی نمیتوان گفت اقرار به ضرر فرد است و حتی به سود او هم میشود. مثلا مردی اقرار کند که کودکی فرزند او است و در عین حال، نه تنها از این اقرار ضرری نبیند، بلکه به دلیل فوت همان کودک، به عنوان وارث از ماترک او بهره مند شود. صحت اقرار چهار شرط دارد:

 

1. کسی که اقرار میکند عاقل و بالغ و مختار باشد.
2. نسب مورد ادعا مجهول باشد. یعنی کسی نمیتواند اقرار به نسب با کودکی یا فردی را بکند که پدر و مادرش معلوم است.
3. تحقق نسب برحسب عادت و قانون ممکن باشد. یعنی اگر پسر 18 ساله ای اقرار کند که پدر پسری 10 ساله است براساس عادت، چنین چیزی ممکن نیست. یا اگر مردی اقرا کند که پدر کودکی است در حالی که کودک دختر خاله یا دختر عمه او است، چنین اقراری معتبر نیست. چون قانونا ممکن نیست که کسی با خاله یا عمه خود ازدواج کرده باشد.
4. کسی که به نسب او اقرار شده، تصدیق کند و اگر نکند ،حکم به وجود نسب نخواهد گرفت. مگر اینکه کودک باشد.

 

 

آزمایش DNA

درصورتیکه همچنان در رابطه با اثبات نسب پدرو فرزندی شبهه وجود داشته باشد و اظهارات طرفین و آماره‌های قانونی نتوانند به طور دقیق نسب را مشخص کنند، دادگاه از کودک و پدر فرضی آزمایش DNA می‌گیرد. مولکول‌های DNA حاوی اطلاعات زیادی درباره ژنتیک انسان هستند و ساختار او را می‌سازند. آزمایش DNA به دو شکل قبل از تولد فرزند و در حین حاملگی و بعد از تولد فرزند انجام میشود.

 

نحوه آزمایش DNA:

مولکول‌های DNA حاوی اطلاعات زیادی درباره ژنتیک انسان هستند و ساختار او را می‌سازند. همچنین از طریق تست DNA امکان تشخیص هویت وجود دارد به همین دلیل از این آزمایش برای تشخیص والدین یک نوزاد و یا ژن درمانی استفاده می‌شود.

زمان دریافت جواب تست DNA ممکن است 36 ساعت تا سه هفته طول بکشد و تعداد و کیفیت نمونه‌ای که برای آزمایشگاه ارسال می‌شود در کاهش یا افزایش زمان تأثیرگذاراست. و نسب پدر و فرزندی را اثبات و تایید نمی‌کند بلکه به صورت قطعی نبود نسب پدر و فرزندی را اثبات و تایید می‌کند.

 

کاربرد آزمایش DNA

این آزمایش انواع مختلفی دارد که برای کاربردهای گوناگون مانند موارد زیر کاربرد دارد:

‏بررسی نمونه های جمع آوری شده از صحنه های جرم ‏

‏جستجوی اعضاء گمشده خانواده ‏

‏تشخیص دوقلوهای همسان

‏اثبات جابجایی نوزاد پس از تولد

تشخیص هویت از روی آثار باقیمانده از بدن اجساد در سوانحی نظیر سیل و زلزله، آتش سوزی‌ها، ‏سوانح هوایی و زمینی، جنگ ها و ...‏

 

 

آزمایش DNA قبل از تولد فرزند

آزمایش DNA قبل از تولد را می‌توان در هفته چهاردهم یا بیست چهارم انجام داد. و از بافت جفت یا مایع آمنیوتیک برای انجام آزمایش DNA استفاده کرد. یعنی پزشک با یک سوزن مخصوص مقداری از مایعی که جنین در آن شناور است (آمنیوتیک) را جمع‌آوری کرده و به آزمایشگاه می‌فرستند. این روش نمونه‌برداری ممکن است باعث ایجاد خطرات جدی برای سلامتی مادر و جنین شود و معمولا توصیه نمی‌شود.

 

آزمایش DNA بعد از تولد فرزند

 می‌توان از تار مو، خون، پوست، اثر انگشت و یا نوشیدنی باقی مانده برای این آزمایش استفاده کرد. و یا از ساعد پدرو فرزند خون می‌گیرند. در هرحال برای این آزمایش به نامه ی قانونی دادگاه و رضایت طرفین نیاز است.