شکواییه چیست؟ + انواع شکواییه

ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد. مثلا از همسایه خود به خاطر سر و صدای زیاد در زمان استراحت ناراضی هستید. به طوری که علی رغم تذکر مکرر، رفتارش را اصلاح نکرده است و شما قصد شکایت از وی را دارید. پس به مراکز قضایی مراجعه می‌کنید تا از وی شکایت کنید. وقتی مشکل خود را به افراد و متصدیان حاضر در این مراجع توضیح می‌دهید، آن ها به شما می‌گویند که باید شکواییه یا شکایت نامه پر کنید!

آیا شما با این اصطلاح آشنایی دارید؟ در این مقاله به توضیحی درباره شکایت نامه، اجزا مهم آن، شرایط و در کل و انواع آن خواهیم پرداخت. پس تا پایان مقاله با ما باشید.

شکواییه چیست؟

شکواییه یک فرم یا برگه خاص است که قالب و چارچوب آن توسط قوه قضاییه تهیه می شود. کسی که در یک پرونده کیفری قصد شکایت از شخص دیگری را دارد باید این فرم را پر کند و به مراجع غذایی تحویل دهد. به عبارتی قوه قضاییه موظف است فرمی را تنظیم و تهیه کند و در اختیار افرادی که می خواهند شکایت خود را ثبت کنند (دعاوی کیفری) قرار دهد. در دعاوی کیفری نقش شکایت نامه مانند دادخواست در دعاوی حقوقی است. پس شروع رسیدگی به دعاوی کیفری در مراجع کیفری با نوشتن شکواییه است.

---

مشاوره رایگان با وکیل اصفهان

---

تفاوت شکایت نامه با دادخواست

دعاوی حقوقی با دادخواست پیگیری می‌شوند و دعاوی کیفری با شکواییه. دعاوی کیفری برای رسیدگی به عملی است که از مجرم سر زده و مراجع قانونی مثل دادگاه برای وی مجازات تعیین می کنند. اما در دعاوی حقوقی دادگاه برای شخصی که از وی شکایت شده است مجازاتی را در نظر نمی گیرد و فقط وی را ملزم به انجام تکالیف قانونی یا تعهداتش می کند. ابتدا دعاوی کیفری در دادسرا طرح می شوند و بعد از انجام تحقیقات در دادسرا و کلانتری، آن را در دادگاه مطرح می کنند. طرح دعاوی حقوقی در دادخواست مطرح می شود اما دعاوی کیفی با شکواییه. در دعاوی حقوقی برای دعوت شخصی که از او شکایت شده به دادگاه، از اخطاریه استفاده می کنند؛ ولی در دعاوی کیفری برای دعوت متهم از احضاریه استفاده می کنند.

در دعاوی حقوقی به کسی که شکایت کننده است خواهان و به طرف مقابل او خوانده می گویند. ذر دعاوی کیفری به شخص شکایت کننده شاکی و به طرف مقابل او متهم یا مشتکی عنه می گویند. در پرونده کیفری اگر متهم به احضاریه توجهی نکند و سر موقع در دادگاه حاضر نشود، وی را با حکم جلب به دادگستری می برند. اما در صورت عدم توجه خوانده به اخطاریه در دعاوی حقوقی، دادگاه بدون وی برگزار می شود و حکم به نفع خواهان تمام خواهد شد. یکی دیگر از تفاوت های این دو دعوی، تفاوت در هزینه های آن ها است. در دعاوی حقوقی در صورتی که خواهان رضایت خود را اعلام کند پرونده بسته می شود اما در دعاوی کیفری چنین چیزی اتفاق نمی افتد؛ زیرا این گونه جرایم جنبه عمومی نیز دارند.

اجزا شکوائیه

شکوائیه ها معمولا یک ورقه چاپی هستند که اطلاعاتی درباره مشخصات شاکی پرونده، مشتکی عنه، موضوع شکایت، عنوان جرم، زمان و مکانی که جرم در آن صورت گرفته و شرحی از جزئیات جرم در آن ها موجود است. یعنی فرد هنگام پر کردن فرم شکایت نامه می‌بایست اسم و فامیل خود، نام پدر، سن، شماره شناسنامه و ملی را وارد کند. سپس شغل و میزان تحصیلات، تابعیت، مذهب، نشانی پستی دقیق و اطلاعات کامل تماس را با دقت وارد کند.

بعد از آن اطلاعاتی درباره موضوع شکایت، تاریخ و مکانی که جرم در آن صورت گرفته بنویسد. سپس هر گونه ضرر و زیانی را که به فرد وارد شده است و مواردی را که می‌خواهد مطالبه کند را باید ذکر کند. سپس باید دلایل کافی را برای وقوع جرم بنویسد. در صورت امکان، مشخصات افرادی که شاهد جرم بودند را ذکر کند. حتی در صورت امکان مشخصات مجرم را باید بنویسد؛ مثلا نام، نام خانوادگی، نام پدر و آدرس مجرم.

شرایط لازم برای تنظیم شکواییه

برای تنظیم شکواییه باید شرایطی باشد که الان به آن ها اشاره می‌ کنیم.

• اهلیت

اولین شرط "اهلیت داشتن" است. اهلیت داشتن در قانون اساسی کشور ما مربوط به سن شاکی است. که برای مونث سن 9 سالگی و مذکر سن 15 سالگی است. البته لازم به ذکر است که طبق قوانین دادگاه معمولا شخص باید 18 ساله باشد؛ بنابراین اگر شاکی زیر 18 سال بود ولی یا قیم شاکی باید این وظیفه را برعهده گیرد.

• جرم مشهود

دومین نکته "جرائم مشهود" است. جرمی مشهود است که مثلا در شرف وقوع باشد و یا اینکه از وقوع جرم زمان خیلی کمی گذشته باشد. زیرا اثبات آثار و ادله جرم و نسبت دادن جرم به فاعل در جرائم مشهود راحتر است.

• شکایت شاکی

نکته سوم "شکایت شاکی" است. جرائمی وجود دارند که فقط در صورت شکایت شاکی، قابلیت پیگیری دارند و جنبه عمومی ندارند. مثل توهین، فحاشی و غیره. یعنی این جرائم زمانی پیگیری می شوند که شاکی شکایت نامه را تنظیم کند و به دادسرا ارسال کند!

• اقرار متهم

شرط یا نکته چهارم "اقرار متهم" است. که باید به ماده 164 قانون مجازات اسلامی رجوع کنید. اقرار به معنی اخبار شخص مجرم درباره خود است. (لینک خارجی) و در آخر شرط پنجم "اعلام ضابتین دادگستری" است. ضابتین دادگستری همان ماموران نیروی انتظامی هستند. این موضوع مربوط به جرائم عمومی و غیرقابل گذشت است که ضابتین دادگستری جرم را گذارش می دهند و دادگستری ادامه پیگیری را بر عهده می گیرد. از دیگر ضابتین دادگستری می توان به نیروهای بسیج یا سپاه پاسداران جمهوری اسلامی اشاره نمود.

دادگاه تهران و دعاوی کیفری

رسیدگی به اتهامات افرادی که در پست های کلیدی کشور فعالیت می کنند، مانند اعضای تشخیض مصلحت نظام، فرمانداران، استانداران، افسران نظامی و غیره طبق ماده 307 توسط دادگاهای کیفری تهران (پایتخت) رسیدگی می شود.

انواع شکواییه (شکایت های کیفری)

شکایت نامه ها یا شکواییه ها بر اساس موضوع شکایت با یکدیگر فرق دارند. در ادامه به معرفی چند مثال برای انواع شکواییه می پردازیم.

• شکایت‌نامه برای شکایت از متهم به خاطر افترا و تهمت زدن
• شکایت‌نامه جهت شکایت از متهم جهت خیانت در امانت
• شکواییه جهت شکایت از فرد به خاطر فروش اموال غیر
• شکایت‌نامه جهت فروش  یا مشروبات الکلی
• طرح دعوی کیفری جهت شکایت قتل عمد، اختلاص یا فرار از دین
• شکایت برای انواع سرقت مانند سرقت تعزیری و سرقت حدی
• شکایت‌نامه هایی نظیر قاچاق انسان، مزاحمت بانوان، جرایم سیاسی، فریب در ازدواج، سقط جنین  مزاحمت و ممانعت از حق، فساد فی الارض و اختلال در نظام اقتصادی کشور
• شکواییه برای اتهاماتی مانند کلاهبرداری، اسیدپاشی، تجاوز، قسم و شهادت دروغ، تخریب اموال شخصی و عمومی، اختلال در نظم و آرامش عمومی
• شکواییه برای جرایمی مانند مزاحمت تلفنی، اقدامات علیه امنیت کشور، تهدید به قتل، صدور چک بلامحل
• شکایت علیه کسی که مشروبات الکلی نوشیده
• شکواییه هایی برای محیط زیست مانند قطع درختان، صید و یا شکار غیر قانونی